Τοκετός Κιμωλίας γυναικός...από τον C. S. Sonnini (Μέρος 2ο)

(Τοκετός (1778) Κιμωλίας γυναικός)

<<...Κατά την διάρκειαν της παραμονής μου εις το δωμάτιον της επιτόκου Ελληνίδος, απηύθυνα εις την γηραιάν μαίαν διαφόρους ερωτήσεις σχετικάς με την εργασίαν της. Την ηρώτησα π.χ. τί έκαμνεν επί τοκετών με ανώμαλον προβολήν του εμβρύου. Με διαβεβαίωσεν ότι τούτο ουδέποτε σχεδόν συνέβαινεν, αλλ' ότι τότε προσεπάθει να φέρη το παιδίον εις την κατάλληλον θέσιν και αν απετύγχανε, της απέμενεν ακόμη εν τελευταίον, κατ' αυτήν αλάθητον, μέσον: Απηυθύνετο δηλαδή εις τον σύζυγον, ο οποίος κατά την γνώμην των εντοπίων γυναικών, διαθέτει κατ' εξοχήν την δύναμιν να αίρη όλα τα εμπόδια, εις τα οποία προσκρούει η απελευθέρωσις της γυναικός του. Η δε μαγική αυτή δύναμις συνίσταται εις τρία κτυπήματα, τα οποία ο σύζυγος οφείλει να καταφέρη δια του υποδήματος εις την ράχιν της ασθενούς, προφέρων συγχρόνως με δυνατήν φωνήν τα λόγια: << Εγώ σε φόρτωσα, τώρα σε ξεφορτώνω>>. 

Τέλος η κρίσιμος στιγμή έφθασε. Έβαλαν την νέαν να καθίση επί του μοιραίου τρίποδος. Από την ανωτέρω δοθείσαν περιγραφήν του είδους αυτού καθίσματος, είναι εύκολον να φαντασθή κανείς την θέσιν της γυναικός. Εν ύφος αφελείας και ανησυχίας την καθιστά λίαν ενδιαφέρουσαν και τα χαρακτηριστικά της, κομψή ζωγραφιά νεότητος και κάλλους, ουδόλως εφαίνοντο ηλλοιωμένα από τον πόνον. Η μαία έλαβε θέσιν έμπροσθεν και ολίγον κάτωθεν αυτής, η δε βοηθός εκάθισεν όπισθέν της επί ενός υψηλοτέρου καθίσματος και της περιέσφιξε δια των βραχιόνων την μέσην. Το βρέφος δεν εβράδυνε να εμφανισθή και ευθύς ως τούτο εχωρίσθη από το ύστερον, η βοηθός ήρχισε με στιβαράς χείρας να ανασηκώνει την λεχωίδα κατακορύφως άνωθεν του τρίποδος και να την αφήνη πάλιν βαναύσως να πίπτη επ' αυτού. Δεν ηδυνάμην να συνέλθω από την έκπληξίν μου, βλέπων την ενδιαφέρουσαν αυτήν γυναίκα υφισταμένην ένα χειρισμόν, που εις εμέ εφαίνετο τόσον ανόητος όσον απεχθής. Αυτή εξηκολούθησε να υποβάλλεται εις τα αλύπητα αυτά τινάγματα μέχρι της πλήρους ελευθερώσεως αυτής, η οποία ευτυχώς δεν εβράδυνε πολύ. Η βίαια αυτή μέθοδος, η οποία τυγχάνει γενικής εφαρμογής, θεωρείται από τας Ελληνίδας απαραίτητος δια την συμπλήρωσιν του τοκετού και σπανίως παρακολουθείται από ατυχήματα, αν και θα έλεγε κανείς ότι πρέπει να προκαλή πολλά.

(...)

Είδον μετ' εκπλήξεως ότι η ίδια η λεχωίς δεν παρεπονείτο και ότι μετά μίαν φαινομενικώς τόσον σκληράν δοκιμασίαν, εβάδισε μόνη και με πολλήν άνεσιν μέχρι της κλίνης της, χωρίς να φαίνεται ούτε εξησθενημένη ούτε ιδιαιτέρως καταβεβλημένη από την κόπωσιν. Ολίγα λεπτά αναπαύσεως ήρκεσαν δια να την επαναφέρουν εις κατάστασιν πράγματι ανέλπιστον. Το χρώμα του προσώπου της ήτο ίσως ολιγώτερον ζωηρόν αλλά πάντως ρόδινον. Εδέχθη χωρίς καμμίαν αμηχανίαν χείμαρρον συγχαρητηρίων, εις τα οποία απεκρίνετο ωσάν να μη της είχε συμβή τίποτε. Ηθέλησα επίσης να παρακολουθήσω τας φροντίδας, εις τας οποίας υποβάλλονται αι γυναίκες μετά τον τοκετόν. Ιδού εις τι συνίστανται αύται: Ευθύς μετά τον τοκετόν περιτυλίσσουν την γυναίκα δια πλατείας υφασματίνης ταινίας από του στήθους μέχρι των νεφρών,την οποίαν και σφίγγουν πολύ.(...)

Την πρώτην ημέραν η μαία καθαρίζει την λεχωίδα δια ξηρών ροδοφύλλων βρασμένων εις όξος και μέλι. Μετά επανειλημμένας πλύσεις δια του μίγματος αυτού, το επίθεμα εκ ροδοφύλλων παραμένει μέχρι της επομένης. Την δευτέραν ημέραν, ως και τας επομένας, γίνεται απλή πλύσις δια βάμβακος εμπεποτισμένου εις θερμόν οίνον και επακολουθεί εναλλάξ επίθεσις κόνεως κανέλλας ή γαρυφάλλων ή μοσχοκαρύου ή κυμίνου. Δηλαδή χρησιμοποιείται εκάστοτε μια από τας αρωματικάς αυτάς κόνεις, ήτις και αντικαθίσταται καθ' έκαστην αλλαγήν. 

Αντί οίνου, τον οποίον επιφυλάσσουν κυρίως δια τας πλέον ευαισθήτους γυναίκας, μεταχειρίζονται συνήθως κονιάκ, το οποίον καίει και καθιστά τας πλύσεις πλέον οδυνηράς. Οιαδήποτε και αν είναι η κατάστασις της λεχωίδος, είτε δηλαδή η κατάστασις της υγείας της αποκαθίσταται ταχύτερον του συνήθους, είτε καθυστερεί, αι αυταί φροντίδες συνεχίζονται επί οκτώ ημέρας, πρωίαν και εσπέραν. Είναι αξιοσημείωτον, ότι καθ' εκάστην αλλαγήν η μαία αναβαίνει επί της κλίνης της λεχωίδος από την αντίθετον πλευράν εκείνης του προσκεφάλου, εκτείνει τους πόδας της μεταξύ των ποδών της ασθενούς, και την κρατεί από τας δύο χείρας, και με τον άκρον πόδα τοποθετημένον επακριβώς επί των πασχόντων μερών, την ωθεί τρις, πιέζουσα βαναύσως δια του ποδός. Το εσπέρας της ογδόης ημέρας, βράζουν εν ωόν έως ότου σκληρυνθή, του αφαιρούν το κέλυφος, το πασπαλίζουν δια μερικών εκ των ανωτέρω αναφερθέντων αρωματικών, το στερεώνουν δια ταινιών εις το μέρος, το οποίον η μαία έχει προηγουμένως πιέσει δια του ποδός, και το αφήνουν επί δύο- τρεις ώρας. Με την φροντίδα αυτήν, σκοπός της οποίας, καθ΄α μου διηγήθη σοβαρώτατα η μαία, είναι να τραβήξη οιανδήποτε τυχόν ψύξιν της ασθενούς, τερματίζεται η μετά τον τοκετόν θεραπεία, και η μαία απαλλάσσεται των καθηκόντων της.

Η θεραπεία αυτή είναι σχεδόν τόσον σκληρά όσον και η μέθοδος τοκετού. Προκαλεί έντονα άλγη, ιδίως όταν χρησιμοποιούν κονιάκ δια τας πλύσεις. Θα ήτο όμως δυνατόν να καταστή ηπιωτέρα δια της παραλείψεως των περιττών, ως π.χ. των λακτισμάτων, και γενικώς να τροποποιηθή ώστε να γίνη περισσότερον ανεκτή, χωρίς να χάση τα πλεονεκτήματά της. Διότι πλεονεκτήματα έχει αναμφισβήτητα, ως είναι π.χ. η ικανότης της να ενδυναμώνη και να συσφίγγη τα μέρη, τα οποία έχουν καταπονηθή και κακωθή είτε εκ της ιδίας των διατάσεων είτε εκ των χειρισμών της μαίας. Το αποτέλεσμά της, ασφαλές και ταχύ, υπερβαίνει και τας εξ αυτής προσδοκίας και όσα εγώ θα ηδυνάμην να είπω περί αυτής. Αι συνδόναι, αι οποίαι έχουν χρησιμοποιηθή κατά τον τοκετόν, δεν πρέπει να πλυθούν δια θαλασσίου ύδατος, καίτοι οι Νησιώται μόνο αυτό χρησιμοποιούν γενικώς δια την πλύσιν. Είναι πεπεισμένοι ότι, αν δεν μεταβάλουν το έθιμον δια την περίπτωσιν αυτήν, η λεχωίς θα αποθάνη αναποφεύκτως. Επίσης δεν πρέπει να αφήση η λεχωίς να την ιδούν τα άστρα και αν εξέλθη, ως συμβαίνει συχνά, 4-5 ημέρας μετά τον τοκετόν, δηλαδή προ του πέρατος της θεραπείας, φροντίζη να επιστρέψη εις την οικίαν και να κλεισθή εις το δωμάτιόν της κατά την δύσιν του ηλίου, και να μη ανοίξη πλέον, επ' ουδενί λόγω, ούτε θύραν, ούτε παράθυρον, εκ του φόβου μήπως την ιδή εξαίφνης κανέν άστρον, οπότε τούτο θα θανατώση και την μητέραν και το παιδίον, κατά την κοινήν πρόληψιν. Κατά την πρώτην έγερσιν της γυναικός εκ της κλίνης μετά τον τοκετόν, αύτη οφείλει, πριν πατήση κατά γης, να θέση τους πόδας επί τεμαχίου σιδήρου, δια να γίνη, λέγουν, δυνατή και εύρωστος ως το μέταλλον. Επίσης πριν εισέλθη εις άλλην οικίαν, οφείλει να ρίψη εις το κατώφλιον της θύρας ένα κλειδί ή άλλο τεμάχιον σιδήρου, επί του οποίου και πρέπει απαραιτήτως να πατήση δια να μην εισέλθουν μετ' αυτής αι βλαβεραί επιδράσεις, αι οποίαι υποτίθεται ότι την περιβάλλουν...>>

Πηγή: Κιμωλιακά του Ιωάννη Σπ. Ράμφου ( Τόμος Γ).

Υ.Γ.: Η ομάδα του History of Kimolos σας εύχεται Χρόνια Πολλά και Ευτυχισμένο το Νέο Έτος!!!

Τοκετός Κιμωλίας γυναικός...από τον C. S. Sonnini (Μέρος 1ο)

(Τοκετός (1778) Κιμωλίας γυναικός)

<<... Είχον την ευκαιρίαν να παρακολουθήσω τον τοκετόν μιας εντόπιας γυναικός και επειδή είμαι ο πρώτος, που κάμνει λόγον περί αυτού, θα περιγράψω μερικάς λεπτομερείας του τόσον ενδιαφέροντος αυτού δια την ιστορίαν της ανθρωπότητος θέματος.

Θα παρατηρήσω πρώτον ότι η επίτοκος εις τον τοκετόν της οποίας παρέστην ήτο ηλικίας όχι άνω των 18 ετών. Ήτο ψηλή, αρτίας διαπλάσεως και ρωμαλέας κράσεως και τόσον ωραία, ώστε αι Ελληνίδες της αρχαιότητος θα εζήλευαν την καλλονήν της. Τα προμηνύματα του τοκετού εξεδηλώθησαν κατά την ώραν του δείπνου. Η νέα ωδηγήθη εις το δωμάτιόν της, μου παρεσχέθη δε η άδεια να την ακολουθήσω. Η μαία, πολύ ηλικιωμένη και εκτιμώμενη δια τας γνώσεις και την πείραν της, έφθασε συνοδευόμενη από μίαν βοηθόν της ιδίας περίπου ηλικίας αλλά με ολιγώτερον ενδιαφέρουσαν και εκσεσημασμένην φυσιογνωμίαν. Ζωγράφος, που θα ήθελε να παραστήση μίαν σίβυλλαν, δεν θα ηδύνατο να εκλέξη καλύτερον πρότυπον. Τα πάντα εις την εμφάνισίν της εθύμιζαν μάγισσαν και αυταί δε αι απαντήσεις της εις τας ερωτήσεις που της υπέβαλλα ήσαν σκοτειναί ως χρησμοί. Έφερε μαζί της εν είδος τρίποδος, του οποίου την χρήσιν δεν ηδυνάμην να φαντασθώ αλλ' επρόκειτο να διαπιστώσω εντός ολίγου. Το περίεργον αυτό έπιπλον δεν αποτελείται από συμπαγές τεμάχιον ξύλου. Δύο στρογγυλευμένα και εξωτερικώς ολίγον κυρτά τμήματα ενούνται θπό οξείαν γωνίαν και υποστηρίζουν κατά την ένωσίν των ένα τεμάχιον επίπεδον και κατάλληλον δια κάθισμα. Το σύνολον είναι περιτυλιγμένον προχείρως με παλαιά τεμάχια υφάσματος και στηρίζεται εις τρία πολύ χαμηλά και εξ ίσου χονδροειδώς ειργασμένα πόδια, εξ ων το εν ευρίσκεται κάτω από το εν είδει σέλλας τεμάχιον της γωνίας, ενώ τα δύο άλλα είναι τοποθετημένα κάτωθεν των πλαγίων τεμαχίων και προς το άκρον αυτών. 

Η πρώτη φροντίς της μαίας ήτο να ανοίξη τα κλείθρα των θυρών, των κασελών, των μπαούλων και οποιουδήποτε άλλου αντικειμένου εκλείετο με κλειδί εντός της οικίας.  Το προληπτικόν αυτό μέτρον του ανοίγματος των κλείθρων, στηριζόμενον επί μιάς παραδόξου αναλογίας, είναι υποχρεωτικόν δια να μη συναντήση δυσχερείας ο τοκετός. Εις επέκτασιν δε της γελοίας αυτής προκαταλήψεως, μόνον η παρουσία υπάνδρων γυναικών είναι ανεκτή , αποκλειομένων απολύτως των αγάμων. Με προειδοποίησαν επίσης ότι, αν επεθύμουν να παραστώ, έπρεπε να αποφασίσω να παραμείνω εις το δωμάτιον μέχρι πλήρους πέρατος του τοκετού. Πρόκειται περί κανόνος, τον οποίον ουδείς δύναται να παραβή. Αφ' ης στιγμής αρχίση ο τοκετός , όσοι ευρίσκονται εντός του διαμερίσματος δεν επιτρέπεται πλέον να εξέλθουν και αντιστοίχως, δεν επιτρέπεται να εισέλθη κανείς ευρισκόμενος εκτός. Οι πρώτοι μάλιστα καθίστανται κατά κάποιον τρόπον ακάθαρτοι, μη δυνάμενοι να επικοινωνήσουν μετ' άλλων προσώπων μέχρις ου έλθη ιερεύς, ειδοποιούμενος επίτηδες, να τους ευλογήση και να τους απαλλάξη από την ακάθαρτον κατάστασιν, εις την οποίαν υποτίθεται ότι έχουν περιέλθει.

Εν τω μεταξύ η φύσις ήρχιζε το έργον της. Αι προσπάθειαι τας οποίας αυτή επιβάλλει δια να επισπεύση την γέννησιν του νέου όντος, επολλαπλασιάζοντο και επυκνούντο. Όλα προανήγγελον εύκολον τοκετόν και ευτυχή έκβασιν. Κατά τη διάρκειαν της ενεργείας αυτής του παιδίου επί της μητρός, η τελευταία δεν έμενεν άπρακτος. Την ηνάγκαζαν να περιπατή αδιακόπως εντός του δωματίου. Αν ο πόνος, ποιά τις αδυναμία ή κάμψις του θάρρους της την έκαμναν να επιθυμήση μιας στιγμής ανάπαυσιν, αι δύο γραίαι την υπεβάσταζαν υπό τους βραχίονας και την υπεχρέωναν να βαδίζη, ενώ αυτή ασφαλώς δεν εφαίνετο να έχη διάθεσιν προς τούτο. Όταν ήρχοντο αι ωδίνες, την παρεκίνουν να κύπτη και κάμπτεται εμπρός εις την κλίνην, καθ΄όν χρόνον η μαία, λαμβάνουσα θέσιν όπισθεν της την επίεζεν ισχυρώς εις τας πλευράς δι' αμφοτέρων των χειρών, διατηρούσα την πίεσιν μέχρι της παρόδου της ωδίνος, η οποία διεκόπτετο ταχέως. Επανήρχιζε τότε ο περίπατος, δια να διακοπή με την έλευσιν της νέας ωδίνος, οπότε η επίτοκος ελάμβανε και πάλιν την κατάλληλον στάσιν, διά να υποστή την πίεσιν των χειρών της μαίας. Δεν διαθέτω αρκετάς γνώσεις περί του μηχανισμού, τον οποίον χρησιμοποιεί η φύσις εις τας περιστάσεις αυτάς διά να κρίνω, αν η άσκησις ισχυράς πιέσεως διά των χειρών εις το κάτω μέρος της ράχεως της γυναικός είναι μέτρον επωφελές ή βλαβερόν. Το μόνον που δύναμαι να βεβαιώσω είναι, ότι η εφαρμογή του είναι γενική εις τα περί ων πρόκειται μέρη, όπου οι τοκετοί είναι κατά κανόνα καλοί. Θα προσθέσω ότι κατά την παρατήρησίν μου, η επίδρασίς του, φαινομενικώς τουλάχιστον, ήτο ευεργετική. Διότι αι ωδίνες δεν διήρκουν πολύ αν και ήσαν συχνοί, και η νέα δεν εφαίνετο να υποφέρη πολύ. Συνεβουλεύθην πάντως επ' αυτού του θέματος ένα ιατρόν, ο οποίος χαίρει σήμερον μεγάλης φήμης εις την μαιευτικήν, ούτος δεν επέκρινε το μέτρον ως κάκιστον(...). Αν θα ημπορούσε ποτέ να εγερθή αμφιβολία ως προς την παρ' ημίν άγνωστον αυτήν τεχνικήν, όλοι θα συνεφώνουν χωρίς δυσκολίαν ότι δεν υπήρχε τίποτε το πλέον απάνθρωπον ούτε πλέον αντίθετον προς τας επικρατούσας αντιλήψεις από τον τρόπον, με τον οποίον τερματίζεται ο τοκετός εις τας νήσουν του Αρχιπελάγους. Και εν τούτοις, δεν υπάρχει ίσως τόπος εις τον κόσμον, όπου να είναι οι τοκετοί τόσον εύκολοι, η έκβασις των τόσον συχνά ευτυχής και τα επακολουθούντα δυσάρεστα συμβάντα τόσον σπάνια, όσον ο τόπος ακριβώς εκείνος, όπου κάμνουν ούτως ειπείν το παν δια να επισύρουν τα ατυχήματα και να κάμουν την φύσιν να μετανοήση δια τας ευνοίας, τας οποίας έχει επιδαψιλεύσει εις τας γυναίκας, κοσμούσα αυτάς με τας υπερόχουν μορφάς του κάλλους και παρέχουσα το θάρρος και την δύναμιν να ανθέξουν εις την βίαιαν μεταχείρισιν της οποίας τυγχάνουν, καθ' ην στιγμήν η ιδιότης της μητρός έρχεται να αναπτύξη εις την θερμήν ψυχήν των νέα και ευγενή αισθήματα.(...)>>

Πηγή: Κιμωλιακά του Ιωάννη Σπ. Ράμφου ( Τόμος Γ).

Ο ναός των Δυτικών...

''Ο ναός των δυτικών της Κιμώλου, τιμώμενος επ' ονόματι της Παναγίας του Ροζαρίου, κείται εις την Δ. πλευράν του κάστρου και είναι κτίσμα των μέσων του ΙΖ' αι. Περί του εν λόγω ναού εδημοσιεύθη έκθεσις του λατίνου επισκόπου Σύρου Αντωνίου Ιουστινιάνη, επισκεφθέντος την Κίμωλον αρχομένου του ΙΙΙ' αι., ήτις αποτελεί σπουδαιοτάτην ιστορικήν πηγήν δια τα φραγκικάς εκκλησίας των νήσων. Κατά την έκθεσιν ταύτην, ο ναός ωκοδομήθη <<δια των ελέων των κορσάρων προς πνευματικήν αυτών παραμυθίαν, ως και άλλων χριστιανών, οι οποίοι καταπλέουσιν εις την νήσον συχνότερον, ένεκα των ευκολιών, τας οποίας παρέχει ο λιμήν της Κιμώλου>>.

Ειδήσεις περί του ναού τούτου παρέχει και ο Sonnini εις το ταξιδιωτικόν αυτού έργον, εις το οποίον περιγράφει αρίστην εικόνα, υπάρχουσαν εις τον ως άνω ναόν, την οποίαν ο περιηγητής παρέλαβε μεθ' εαυτού κατά την επιστροφήν του εις Γαλλίαν, ίνα διασώση, ως λέγει, εκ καταστροφής.''

Πηγή: Κιμωλιακά, Τόμος Β', του Ιωάννου Σπ. Ράμφου, Πρωτοπρεσβύτερου.

Λίγα λόγια την Υπόλυβό μας...(Μέρος 3ο)

ΝΑΥΑΓΙΟ HMS (SY) CALANTHE

Γιωτ (θαλαμηγός). Βάρος: 351 τόνοι (239 καθ.) Χαμάμ. Ολική χωρητικότητα: 378 κόροι. Διαστάσεις: 47, 85 x 7, 32 x 5 μ.
Ατμοκίνητο.
Καθελκύσθηκε στις 19/05/1898 από τα ναυπηγεία Alexander Stephen & Sons στο Linthouse Γλασκώβης, θέση αριθ. 379.
Τον 8/1939 ανήκε στον D. Forbes και μισθώθηκε από το ναυαρχείο ως μια ένοπλη θαλαμηγός στην υπηρεσία του Βρετανικού ναυτικού. Το όνομα του πλοίου προέρχεται από ένα είδος ορχιδέας.

Το σκάφος είχε επιταχθεί από την Ελληνική κυβέρνηση και είχε επανδρωθεί με Ελληνικό πλήρωμα. Τότε φιλοξένησε και μετέφερε μεγάλα ονόματα της εποχής που έπαιζαν πρωταρχικό ρόλο στις επιχειρήσεις των Βρετανών στην Ελλάδα προ την κατάληψη της από τους Γερμανούς. Ένας εκ των επιβατών ήταν και ο αδελφός του Ian Flemming Peter, εμπνευστή του ήρωα James Bond, ο οποίος είχε έλθει με την ομάδα του στην Ελλάδα με σκοπό τη διενέργεια δολιοφθορών και την καθυστέρηση της καθόδου των Γερμανικών στρατευμάτων.

Δυστυχώς όμως δεν τα κατάφερε και βυθίστηκε στην Πολύαιγο μετά από γερμανική επίθεση με αποτέλεσμα να απωλεσθούν μέλη του Ελληνικού πληρώματος, καθώς και Βρετανοί κομάντος της ομάδας του P. Fleming.

Το πλοίο με πλοίαρχο τον Ι. Κουρέντη και πλήρωμα 13 ανδρών, είχε αποπλεύσει από τον Πειραιά για την Κρήτη και την επόμενη ημέρα 24 Απριλίου 1941, είχε αγκυροβολήσει στο Μερσίνι. Στις 18: 30 το πλοίο βομβαρδίστηκε από γερμανικά βομβαρδιστικά junkers 88 και messerschmitt 110s του 8ου αεροπορικού σώματος. Προκλήθηκε πυρκαγιά και στη συνέχεια βυθίστηκε με αποτέλεσμα να χαθούν 9 άτομα από το πλήρωμα, μεταξύ αυτών και ο πλοίαρχος.

Από την Κίμωλο υπήρξε βοήθεια στη διάσωση και τη περίθαλψη των διασωθέντων.
Το πλήρωμα αποτελούσαν οι:

Φονευθέντες:

1. ΚΟΥΡΕΝΤΗΣ Ι. , Πλοίαρχος
2. ΜΟΣΧΟΣ Η, Υποπ/ρχος
3. ΦΡΑΓΚΙΑΣ Ν. , Ναύτης
4. ΣΚΑΝΔΑΛΗΣ Α. , Μάγειρας
5. ΤΣΑΝΑΣ Π, Θερμαστής
6. Ρώσος, Α' Μηχανικός
7.  Άγγλος
8.  Άγγλος
9.  Άγγλος

Διασωθέντες: 

1.  ΛΑΖΑΡΟΥ Ι., ετών 30
2. ΤΣΑΚΙΝΤΖΗΣ Κ.ετών 21
3.  ΚΑΛΑΜΙΤΣΗΣ Ι., ετών 61
4.  ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ Κ.

Αργότερα ήλθε πλοίο και παρέλαβε τους Άγγλους και τους μετέφερε στην Κρήτη. Μαζί με αυτούς μπόρεσαν και απέδρασαν οι πολιτικοί κρατούμενοι,  Μ. Π. και Φ. Χ.

Από την Αγγλική πρεσβεία δόθηκε εντολή σε Καλύμνιο σύνδεσμο τους, να βρει δύτες για να ψάξουν το κουτί με την αλληλογραφία για την εκκένωση την Βρετανικών δυνάμεων από την Ελλάδα, όπως και έγινε αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Στην Πολύαιγο έφθασαν επίσης και Γερμανοί δύτες για να βρουν το κουτί.

Μετά την κατάληψη της Κρήτης, λίγους μήνες αργότερα ήλθαν Άγγλοι που δραπέτευσαν από κει για να βρουν το κουτί και να διαφύγουν. Μαζί τους ήταν και ένας κρητικός. Αυτός βρήκε το κουτί και το παρέδωσε στη Σμύρνη.
Το Calanthe ανελκύθηκε αργότερα από τον Ο.Α.Ν. και διαλύθηκε για να πουληθεί σαν μέταλλο.

Λίγα λόγια την Υπόλυβό μας...(Μέρος 2ο)

ΝΑΥΑΓΙΟ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΛΟΙΟΥ

Τον Νοέμβριο του 2009, κλιμάκια της εφορείας εναλίων αρχαιοτήτων υπό τη διεύθυνση των αρχαιολόγων Γ. Κουτσουφλάκη και Η. Σπονδύλη, πραγματοποίησε υποθαλάσσια προκαταρκτική έρευνα στον θαλάσσιο χώρο της νήσου Πολυαίγου του ν. Κυκλάδων, για την τεκμηρίωση θέσης αρχαίου ναυαγίου που υπέδειξαν κατά το έτος 2004 στην αρχαιολογική υπηρεσία οι σπογγαλιείς Α. Φράγκος και Ν. Τσαμπουνάρης, κάτοικοι Καλύμνου, οι οποίοι ανακάλυψαν το ναυάγιο κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ενασχόλησης με την αλιεία σπόγγων.

Το ναυάγιο εντοπίστηκε σε βραχώδη και έντονα επικλινή βυθό, σε βάθος 25- 49 μ. και σε απόσταση περί τα 200 μ. από την παρακείμενη ακτή, στην ανατολική πλευρά της Πολυαίγου. Το σημείο αυτό πλησίον ενός υφάλου, είναι εκτεθειμένο στους βόρειους ανέμους και αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα επικίνδυνο πέρασμα για τη ναυσιπλοϊα.

Το αρχαίο πλοίο ήταν κατάφορτο από αμφορείς, οι οποίοι βρίσκονται σήμερα διεσπαρμένοι σε δύο κύριες συγκεντρώσεις. Η πρώτη σε βάθος 25-28 μ. και η δεύτερη που αποτελεί και την κύρια συγκέντρωση, σε βάθος 35- 43 μ. Περιφερειακά των συγκεντρώσεων αυτών, υπάρχει πληθώρα μεμονωμένων κεραμεικών ευρημάτων που απαντήθηκαν έως και το βάθος των 49 μ. 

Από το πλήθος των αμφορέων ανείλκυσαν 4 οξυπύθμενους που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά υγρών προϊόντων (λάδι, κρασί) και είχαν διασωθεί ακέραιοι, καθώς και δύο επιτραπέζιους αμφορίσκους. Εκτός του φορτίου των αμφορέων όμως, εντοπίστηκαν και τμήματα από τις άγκυρες του πλοίου. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το ναυάγιο χρονολογείται από τα τέλη του 5ου ως το πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. Τουλάχιστον τρεις τύποι αμφορέων αναγνωρίστηκαν από τη μελέτη που ακολούθησε, ο ένας εκ των οποίων προερχόταν από την Πεπάρηθο ( Σκόπελος). Οι άλλοι εμφανίζουν στενή συγγένεια με γνωστούς τύπους που κατασκευάζονταν σε εργαστήρια της κλασσικής εποχής στο βόρειο Αιγαίο. Το κλιμάκιο της εφορείας εναλίων αρχαιοτήτων προχώρησε σε λεπτομερή φωτογραφική τεκμηρίωση του ναυαγίου με την εκπόνηση φωτομωσαϊκού υψηλής ευκρίνειας και στην κινηματογράφηση του.

Λίγα λόγια την Υπόλυβό μας...(Μέρος 1ο)

ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ

Γεωγραφικό μήκος: 24ο 37'. Πλάτος: 36ο 45'.

Έκταση: 18,146 τετρ. χλμ. Μήκος: 6 χλμ. Πλάτος: 4 χλμ. Ακτογραμμή: 27 χλμ.

Σε απόσταση 1 ν.μ. και προς τα ΝΑ της Κιμώλου βρίσκεται η νήσος Πολύαιγος (νησί των πολλών αιγών), ή Υπόλυβος, ή Πόλυβος. Οι Ενετοί την είπαν Polivo και οι Τούρκοι Olmo ή Polino.

Χωρίζεται από την Κίμωλο με ένα στενό που λέγεται Πυργί. Το όνομα μαρτυρά τη χρήση του ως βοσκότοπου από την αρχαιότητα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί του Αιγαίου και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι το νησί κατοικήθηκε από τη Μεσολιθική ή την Νεολιθική εποχή. Παλαιότερα είχε λίγους κατοίκους, κυρίως κτηνοτρόφους σε ένα μικρό ερειπωμένο σήμερα οικισμό. Το 1951 είχε 14 κατοίκους. Παλαιότερα είχε 170. Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού ανήκει στο κληροδότημα Στ. Λογοθέτη, το οποίο ενοικιάζει εκτάσεις του ως βοσκότοπο. ΒΔ υπάρχουν ερείπια και ναός του 1622 στο όνομα της Κοίμησης της Θεοτόκου (βασιλική με τρούλο), ο οποίος άνηκε σε ένα εγκαταλελειμμένο μοναστήρι.

Η Πολύαιγος είναι πλούσια σε βιομηχανικά ορυκτά, κυρίως σε αργυρούχο βαρυτίνη όπως διαπιστώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, η οποία έτυχε εκμετάλλευσης από την Α.Ε.Ε. Αργυρομεταλλευμάτων και Βαρυτίνης. Εντοπίζονται δύο λατομεία στο ΒΔ τμήμα όπου εξορυσσόταν τραχείτης για την κατασκευή μυλόπετρας.

Από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα ανήκει διοικητικά στην Κίμωλο. Φαίνεται όμως ότι πάντα ήταν περιζήτητη για τον ορυκτό της πλούτο. Έτσι η Κίμωλος και η Μήλος ξεκίνησαν το 416 π.Χ. δικαστική διαμάχη για την κυριότητα του νησιού, η οποία έληξε το 338 π.Χ. με απόφαση του δικαστηρίου των ουδέτερων Αργείων, οι οποίοι επεδίκασαν το νησί στην Κίμωλο.

Το ανάγλυφο του νησιού είναι τραχύ και έχει μια μικρή πεδιάδα στο κέντρο του. Υπάρχουν δύο λόφοι. Το Στρογγυλό με 370 μ. και το Ψηλό βουνό με 330 μ. Έχει μεγάλη γεωλογική και οικολογική αξία καθώς θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο, από άποψη περιβάλλοντος, νησί της Μεσογείου και φιλοξενεί σπάνια ή και απειλούμενα ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας όπως:

• Μεσογειακή Φώκια ( Monachus monachus)
• Ποταμοχελώνα (  Mauremus caspica rivulata)
• Αγρικάτσικα 

ΕΡΠΕΤΑ:

• Ενδημική οχιά ( vipera lebetina schweizeri) ζει μόνο σε Κίμωλο, Πολύαιγο, Μήλο και Σίφνο.
• Ενδημική μπλε σαύρα (Podarcis milensis)
• Νερόφιδο Σβάιτσερ (Natrix natrix schweizeri)
• Σπιτόφιδο (Elaphe situla)

ΠΤΗΝΑ:

• Γεράκι μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), του οποίου το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στα νησιά του Αιγαίου.
• Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus)
• Αιγαιόγλαρος (Larus audouili)

ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ:

• Ακρομετώπη η Κρητική ( Acrometopa cretensis- cretensis)
• Αμαδρυμαδούσα η βραχύπτερη (Amadrymadusa brevipennis)

Υπάρχουν 32 ενδημικά, σπάνια και απειλούμενα  είδη φυτών όπως η ορχιδέα με μονό άνθος (Serapias carica var monantha). Γενικά η χλωρίδα ποικίλλει από φρύγανα, φίδες, βούρλα στο μικρό έλος και αγριελιές. Στα μεσαιωνικά χρόνια περιηγητές ανέφεραν την ευφορία σε ελιές, δημητριακά, βαμβάκι και αμπέλια. Στα μέσα του 17ου αιώνα κατά τη διάρκεια του Δ' Βενετοτουρκικού πολέμου (1645- 1669), οι Ενετοί έκαψαν όλες τις ελιές μαζί με αυτές της Κιμώλου και την αποκαλούσαν Μπρουζιάτα (Brusiata) , δηλαδή Καμμένη.

Στο ακρωτήρι Μάσκουλα ευρίσκεται ο φάρος(36ο 46,6 Β και 024ο 39,7Α). Κατασκευάστηκε το 1898. Έχει φωτοβολία 22 μιλλίων και είναι σπινθιρίζων  λευκός. Το ύψος του πέτρινου πύργου είναι 9 μ. και το εστιακό ύψος 138 μ.. Τα τελευταία χρόνια έγινε αυτόματος.

Για τη μεγάλη οικολογική της σημασία η Πολύαιγος έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 με κωδικό GR 220006.

Πηγή: www.kimolos.gr 

Το κάστρο της Κιμώλου...

Σας παραθέτουμε μια συνοπτική αναφορά για το κάστρο της Κιμώλου και κάποια στιγμή θα επανέλθουμε αναλυτικά στο θέμα.

Το Χωριό χτισμένο στους πρόποδες του Ξαπλοβουνίου, έχει μεγάλη έκταση και διακρίνεται σε δύο τμήματα. Ο παλιότερος οικιστικός πυρήνας είναι το μεσαιωνικό κάστρο του 14ου ή του 16ου αιώνα με τετράγωνο σχήμα που αποτελείται από δύο συγκροτήματα σπιτιών( το ένα περικλείει το άλλο) και μια μικρή σειρά σπιτιών στο κέντρο, πλάι στην οποία σχηματίζεται μικρή πλατεία και υπάρχει ο Ναός Της Γεννήσεως του Χριστού. Τα σπίτια είναι χτισμένα με τη σκληρή πέτρα της περιοχής( σιδερόπετρα), ενώ υπάρχουν διακοσμητικές λεπτομέρειες από ''πώρι''.

Υπήρχαν 123 διώροφα σπίτια και φιλοξενούσαν άλλη οικογένεια στον όροφο( ανωγάρηδες) και άλλη στο ισόγειο (κατωγάρηδες).

Το μέσα κάστρο είναι σήμερα ερειπωμένο. Το έξω κάστρο αποτελείται από μια σειρά σπιτιών, ο εξωτερικός τοίχος των οποίων αποτελούσε ταυτόχρονα και το τείχος, του αμυντικού στη λειτουργία του, κάστρου.  Σε πολλά σπίτι υπάρχουν υπέρθυρα με οικόσημα και χρονολογίες. Ανάμεσα στις δύο σειρές σπιτιών υπήρχε δρόμος περιμετρικός, στενός, τόσο που να χωράει μόνο μικρά κάρα.

Το Έξω Κάστρο έχει δύο πύλες, την Κάτω Πόρτα στα νότια, στο δρόμο της Αγοράς και την Πάνω Πόρτα στην ανατολική πλευρά δίπλα στην οποία  βρίσκεται σήμερα το Λαογραφικό και Ναυτικό Μουσείο.

Οι πύλες φέρουν χρονολογίες οι οποίες αφορούν επισκευή τους( 1650 και 1646 αντίστοιχα) μετά από πειρατική επίθεση του 1638 , οπότε το Κάστρο πυρπολήθηκε. Τότε ενισχύθηκε το Κάστρο με περισσότερους πύργους. Σήμερα στα σπίτια της εξωτερικής σειράς έχουν ανοιχτεί πόρτες και παράθυρα προς τα έξω. Στο Μέσα Κάστρο υπάρχουν δύο είσοδοι.

Ίσως από το 17ο αιώνα ο οικισμός είχε επεκταθεί έξω από το Κάστρο, αλλά η μεγάλη ανάπτυξη του συνέβη μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος από τους Τούρκους. Κατά κανόνα, όσο πιο κοντά στο Κάστρο βρίσκεται ένα σπίτι, τόσο παλιότερο είναι.

Κίμωλος 9/1884 από τον James Th. Bent (Μέρος 4ο)

(Η παραλία των Ελληνικών)

...Εκείνο το απόγευμα, λίγο μετά την επιστροφή, η σύζυγός μου ισχυρίστηκε πως έχει πονοκέφαλο, περισσότερο από μια λαχτάρα για μοναξιά και ανάπαυση, παρά από πραγματικό πόνο. Χωρίς δισταγμό η οικοδέσποινα μας, πήγε να φέρει τη μητέρα της, μια μαραζωμένη, ηλικιωμένη, ρυτιδωμένη γυναίκα εβδομήντα και περισσότερων ετών, η οποία προσφέρθηκε να θεραπεύσει την ασθένεια με την τέχνη της μαγείας με το συνοδευτικό ξόρκι.

Έβγαλε από την τσέπη της ένα μεγάλο μαντήλι του κεφαλιού, του οποίου σε μια γωνία έδεσε ένα κυλιόμενο κόμπο. Πήρε αυτό τον κόμπο στα γόνατά της και έβαλε τον αγκώνα της πάνω σε αυτόν και έπειτα, με μεγάλη συζήτηση για τη μέτρηση, προχώρησε να μετρήσει στην αντίθετη γωνία από τον αγκώνα της, μέσα στο μεσαίο δάχτυλο, όπου ήταν αυτός μέχρις ότου έβαλε το πρώτο δάχτυλο του αριστερού της χεριού κατ' ευθείαν πέρα από το μετρημένο σημάδι. Το μαντήλι πήγε τρεις φορές και περίπου τέσσερις ίντσες πάνω. Αυτό το κομμάτι των τεσσάρων ιντσών το κρατούσε στο αριστερό της χέρι και κουνούσε με το δεξί τον κόμπο σταθερά πάνω από το κεφάλι του ασθενούς, λέγοντας το ακόλουθο ξόρκι:

Κάτω στο γιαλό 

Κάτω στο περιγιάλι

Χιλιάδες μυριάδες κάθονται,

και κάνουν εμετό και στον Θεό προσεύχονται.

Και ο Χριστός επέρασε

με τους δώδεκα αποστόλους και είπε:

''Τι σας συμβαίνει τέκνα μου;

Γιατί κάνετε εμετό; γιατί θέλετε να εξαγνιστείτε;

Γιατί παρακαλάτε τη βοήθεια του Θεού;''

Ω! Κύριε μου, Ω! Χριστέ μου!

Εσύ που γνωρίζεις όλα τα μυστικά του κόσμου.

Ακόμα δεν ξέρετε ότι τα πράγματα είναι απλά;

Έχουμε ηλίαση και εξαγνιζόμαστε

και κάνουμε εμετό και εκλιπαρούμε το Θεό.

Βάλε στο βάζο κρύο νερό,

με φύλλο μυρτιάς και με βλαστό του βάτου.

Έπειτα προσευχήσου και πες,

Άγιε μου Παντελεήμονα, Άγια μου Αναστασία!

Πέταξε μακρυά το δηλητήριο, τον πόνο από αυτόν τον ήλιο

και όλα τα κακά απ' αυτόν τον άνθρωπο.

Ευχαριστούμε για την ειδική ερμηνεία την οικοδέσποινά μας, που ενώ ήμουν σε θέση να γράψω τις λέξεις που η γριά μουρμούρισε με μια φωνή που ίσα που ακουγόταν, εκείνη αρνήθηκε κατηγορηματικά να τις επαναλάβει πιο ευδιάκριτα.

Όταν μετρήθηκε το μαντήλι και πάλι με τον ίδιο τρόπο, μόνο με κάποιο ταχυδακτυλουργικό, φάνηκε να έχει φτάσει τρεις φορές. ''Αχ!'' φώναξε, ''θα υπέφερες από ήλιο, γιατί το μαντήλι είναι μικρότερο. Αν δεν έχεις τίποτα, παραμένει στο ίδιο μήκος, αν πάσχεις από ήλιο, γίνεται μικρότερο''.

Μετά το χτύπημα με κρύο νερό στο κεφάλι του ασθενούς και μουρμουρίζοντας το ίδιο ξόρκι, η γριά υποσχέθηκε άμεση ανακούφιση με το ηλιοβασίλεμα και την ώρα του ηλιοβασιλέματος θα το μετρούσε πάλι για πιο σίγουρη θεραπεία. Ο ασθενής θα μπορούσε να πει πως ο πόνος ποτέ δεν υπήρξε πραγματικά, αλλά μόνο καλό είχε να πει για τη γριά, πως είναι μια έξυπνη θεραπεύτρια. Με ποιο τέχνασμα κατάφερε να μετρήσει το μαντήλι για μικρότερο θα παραμείνει ένα μυστήριο για εμάς, αν και την παρακολουθούσα στενά.

(...)

Το επόμενο πρωί, αποχαιρετίσαμε τον καπετάν Γιώργη. Ήταν απασχολημένος με την προετοιμασία για την επιστροφή του στη Σέριφο με θετική αύρα και προφανώς ήταν αρκετά ικανοποιημένος, καθώς μουρμούριζε στον εαυτό του χαρούμενα ένα από τα αγαπημένα δίστιχα των ναυτικών του νησιού:

Η θάλασσα είναι η μάνα μου

Το κύμα είναι ο αδελφός μου

Τα βότσαλα στην ακτή

Με πολύ αγάπη λατρεύω

Και όταν συναντηθήκαμε μαζί του πάλι στη Σύρα μερικούς μήνες αργότερα, ήμασταν οι πιο καλοί φίλοι. Εμείς δεν χωρίσαμε από τον οικοδεσπότη και την οικοδέσποινα μας στην Κίμωλο με τόσο φιλική γνώμη. Αυτοί οι καλοί άνθρωποι δεν είναι σωστοί με τους τρόπους του κόσμου, να τους δίνεις ότι σκέφτονται ακριβώς σταθερά αλλά ευγενικά. Και όταν βλέπουν ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα να πάρουν πια άλλα από αυτόν που δεν ντρέπεται, γίνονται ακατανίκητα φιλικοί και πάλι.

Ήταν το σχέδιο μας να επισκεφθούμε ένα σημείο που ονομάζεται Ελληνικά πριν από τη διέλευση μας στη Μήλο, όπου βρίσκονται τα ερείπια μιας εκτεταμένης παλιάς πόλης στη δυτική ακτή, ακριβώς απέναντι από τη Μήλο. Ο δήμαρχος της Κιμώλου μας έδειξε μια συλλογή των θησαυρών που είχε βρει σκάβοντας εκεί που είναι το ακίνητο του και για τον φόβο του μήπως χρειαστεί να εγκαταλείψει το θησαυρό του, πηγαίνει εκεί τη νύχτα με τους εργάτες του και τους ανασκαφείς του. Ακούσαμε υπέροχους λογαριασμούς του πλούτου που είχε αποκτήσει από τα ''ευρήματα'' του.

Ο αρχαιολογικός χώρος της πόλης της Κιμώλου έχει κυνηγηθεί από τους αρχαιοκάπηλους. Ο κ. Μπρεστ ήταν εδώ πρόξενος της Γαλλίας και το 1799 ήταν ένα είδος βασιλιά στο νησί, όταν τα Γαλλικά σκάφη ναυσιπλοούσαν.(...) Ο κ. Μπρεστ ήταν που μετά από χρόνια ανακάλυψε την Αφροδίτη της Μήλου και ο γιος του ( τώρα είναι γέρος), εξακολουθεί να είναι υποπρόξενος στη Μήλο και ένας άνδρας με βάρος. Από παλιά ο κ. Μπρεστ χρησιμοποιούσε την Κίμωλο για τη διατροφή πολλών μουσείων της Ευρώπης και άνοιξε πολλούς κερδοφόρους τάφους πολύ πριν υπάρξουν οι δήμαρχοι.

Από την έκταση των θεμελίων μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι αυτή η πόλη είχε εξαιρετική σημασία και μας το δείχνουν τα μεταλλεία αργύρου που κάποτε υπήρχαν στο νησί και στον μεσαίωνα, ως εκ τούτου ονομαζόταν Argentiere. Περίπου 200 μέτρα από την ακτή των Ελληνικών υπάρχει ένα βραχώδες νησάκι του Αγίου Ανδρέα, το Δασκαλιό,  το οποίο είναι καλυμμένο με ερείπια αρχαίων σπιτιών, σπασμένα αγάλματα και τάφους.

Στο βυθό της θάλασσας μπορούσαμε να δούμε ευδιάκριτα μια υπέροχη σαρκοφάγο, την οποία οι βαρκάρηδες μας είπαν ότι είχαν προσπαθήσει πολλές φορές να την τραβήξουν αλλά ποτέ δεν τα κατάφεραν.

Υπάρχουν θεμέλια των σπιτιών, τάφοι και κοίλα σπήλαια, που έχουν επεκταθεί με κάποιο τρόπο κατά μήκος της ακτής, τα οποία δε φαίνονται ακόμα για να αποτελέσουν έδαφος κυνηγιού για θησαυρούς. Καθώς περπατούσαμε κατά μήκος, βρήκαμε σχεδόν θαμμένο στην άμμο ένα καλοσχηματισμένο βερνικωμένο κύλικα, ο οποίος μας έκανε να χαρούμε.

Μεταξύ Κιμώλου και Μήλου το στενό είναι μόνο μισό μίλι πλατύ, αλλά είχαμε τη μέγιστη δυσκολία στο πέρασμα του. Υπάρχει μια κανονική βάρκα που είναι υποτίθεται για να το διασχίζει όταν το απαιτούν οι ταξιδιώτες, αλλά όταν υπάρχει λίγο αεράκι. Πρέπει λοιπόν να περάσουμε τη νύχτα σε μια μικροσκοπική εκκλησία που χρησιμοποιείται από εκείνους που ταξιδεύουν μεταξύ των δύο νησιών.

Κίμωλος 9/1884 από τον James Th. Bent (Μέρος 3ο)

Η θέα από το όρος Παλιόκαστρο

... Είδαμε μια πολύ θλιβερή υπόθεση σε αυτή την εκκλησία. Ένας φτωχός νεαρός ναύτης είχε επιστρέψει την προηγούμενη ημέρα έξαλλος και τρελός από ένα ταξίδι και οι ναύτες συνάδελφοί του, έδωσαν την ακόλουθη εξήγηση για την αιτία. Καθώς έφερναν γύρω από το Ακρωτήρι Μαλέα μια φοβερή θύελλα ήρθε και ένα φως που ονομάζεται Τελώνια παρατηρήθηκε στο λαιμό του και οι φτωχοί νέοι συνάδελφοί του του είπαν ότι θα είναι μια θυσία για το δαίμονα του αέρα.

Στους Έλληνες ναυτικούς αρέσει μια ιταλική ιστορία που αναφέρεται στη φωτιά του Αγίου Elmo. Έχουν σταθερή πεποίθηση στο κακό οιωνό αυτών των ατμοσφαιρικών φώτων και προσπαθούν να τα ξορκίσουν με μαγικές λέξεις ή με πυροβολισμούς ή χτυπώντας χάλκινα πνευστά που τους προσωποποιούν, ακόμα και τα πουλιά είναι κακός οιωνός που εγκαθίστανται στα κατάρτια. Από τη γη τους φαίνονται από πάνω σαν δαίμονες που κατοικούν στον αέρα για να αποτρέψουν την μεταφορά των ψυχών από τη γη στον ουρανό.

Ο φτωχός νέος είχε φτάσει στην εκκλησία της Παναγίας της Οδηγήτριας και ήταν εμφανές σε όλους ότι είχε χάσει τα λογικά του, είτε λόγω του περίεργου φωτός είτε όχι. Κάθε φορά που ένα άτομο γίνεται έξαλλο, ο γιατρός τον στέλνει μακριά και καλείται ο ιερέας αν μπορεί να φέρει τον πάσχοντα στην εκκλησία. Αν δεν τον επισκεφθεί ο ιερέας στο σπίτι η καμπάνα της εκκλησίας είναι σκαλί για να οδηγήσει το διάβολο μακριά(...).

Ήταν θλιβερό να βλέπεις τον νεαρό άνδρα με ωχρό πρόσωπο και περιπλανώμενο μάτι να περιβάλλεται από τους θλιμμένους του φίλους. Ήταν μαζί του στην εκκλησία όλη τη νύχτα και είχαν την πρόθεση να τον κρατήσουν εκεί και όλη την ημέρα, ελπίζοντας κάθε ώρα για την εύνοια της Παναγίας προς αυτόν. Ένοιωσα να ενδιαφέρονται πολύ για τους φτωχούς συμπολίτες τους και δεν υπήρξε βελτίωση της κατάστασης μέχρι να εγκαταλείψω το νησί.

Ήταν καλή μας τύχη να βρεθούμε σε τελετή διαφορετικής φύσης, σε ένα σπίτι μου πήγαμε λίγο μετά.

Μερικά κορίτσια ήταν απασχολημένα με το, όπως μας είπαν, κέικ της Αγίας Αικατερίνης. Η συνταγή είναι απλή και έχει ως εξής: Παίρνεις τρεις χούφτες αλεύρι και το αλάτι των τριών πρέπει να το πάρει μια ηλικιωμένη γυναίκα που έχει παντρευτεί μία φορά για να το αναμείξει. Στη συνέχεια, φτιάχνει το κέικ, άγευστο και αλμυρό, και όπως είναι το τρώνε.

Ξαπλώνουν και πρέπει να καλέσουν την Αγία Αικατερίνη να μεσολαβήσει να τους στείλει ένα σύζυγο. Όταν γίνει αυτό, τα κορίτσια προσπαθούν να κοιμηθούν και να ονειρευτούν, αν είναι δυνατόν, την επιθυμία τους. Να πιει κάποιος γενναίος άνδρας ένα ποτήρι νερό και να τους το παραδώσει. Αν ονειρευτεί αυτόν το νεαρό άνδρα είναι ο σύζυγος που της προορίζεται από την Αγία Αικατερίνη. Είναι να μην αναρωτηθείς ότι μερικές φορές τα όνειρά τους περιστρέφονται γύρω από την επιθυμία τους για κατανάλωση υγρών και νέων ανδρών, όταν έχουν φάει τόσο πολύ αλάτι και έχουν σκεφτεί τόσο πολύ για τους συζύγους.

Δεν είδα ποτέ ξανά τα κορίτσια για να τους ρωτήσω το αποτέλεσμα του πειράματός τους, αλλά δεν αμφιβάλλω ότι αργά ή γρήγορα θα βρουν σύζυγο γιατί ήταν όμορφα κορίτσια με ένα τύπο Ιονίου, στρογγυλά πρόσωπα και τα περίεργα αμυγδαλωτά μάτια. Αυτός είναι σαφώς ο Κιμωλιάτικος τύπος. Εκείνο το βράδυ , εκτός από την παλιά Κιμωλιάτικη φορεσιά, στο κεφάλι είχαν ένα πράγμα που το λένε κουρλί, είναι ένα από τα πέπλα της Ανατολής που χρησιμοποιούμε ως πρόχειρο ύφασμα για προστασία(...). Από τους ώμους μέχρι τα τακούνια φορούν μια ρόμπα από ασημί μπροκάρ, καλυμμένο με χρυσά και πολύχρωμα λουλούδια, μακριά μανίκια χαλαρά και ύφασμα που καλύπτει το μπούστο. Η γυναίκα είναι κατάλληλη να αναδείξει αυτό το μακρύ φόρεμα, καθώς είναι ψηλή και όμορφη με αυτά τα σκοτεινά αμυγδαλωτά μάτια και μια μπουκιά κατάλευκα δόντια, ή όπως το εκφράζουν εδώ, ''μια σπηλιά γεμάτη από άσπρα άλογα''. Έτσι φαινόταν αρκετά βασιλική στην όψη.

Πρότειναν να κάνουμε ένα χορό το βράδυ. Ήταν ευγενικό αλλά υπαινίχθηκαν ότι θα πρέπει να αναμένω και να ανέλθω για το δείπνο και να πληρώσω τους μουσικούς, οπότε τους είπα ευγενικά, ότι θα μπορούσα, αλλά με την προοπτική ότι έχουμε μια δύσκολη μέρα μπροστά μας, το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να πάμε για ύπνο.

Παρά τις συνήθεις δυσκολίες που υπάρχουν με μια προοπτική συνεχούς βροχής σε αυτή τη χώρα, καταφέραμε να ανέβουμε αρκετά νωρίς το επόμενο πρωί στο δρόμο μας, σε ένα λόφο που ονομάζεται Παλιόκαστρο, όπου βρίσκονται τα ερείπια της παλιάς πρωτεύουσας- φρούριο της Κιμώλου.

Ένας ανοιχτομάτης βοσκός μας συντρόφευε σε ένα μέρος της διαδρομής, με γυμνά πόδια και τσάντα από δέρμα ενός ζώου στο λαιμό του. Ήταν μουσικός, σύμφωνα με τις Ελληνικές αντιλήψεις για την μουσική και τραγούδησε μαζί μας αρκετά χαμηλά, μονότονα τραγούδια. Στη συνέχεια συναντήσαμε μερικές γυναίκες, στην πλαγιά του λόφου, δοκιμάσαμε τη γεύση του ψωμιού και των ψαριών τους και φτάσαμε σε ένα υπόστεγο ή μάντρα, κοντά στο παλιό στρατόπεδο, όπου ένας βοσκός ζούσε σε ένα μεγάλο μέρος στην ίδια κατάσταση με το κοπάδι του Οδυσσέα στην Ιθάκη.

Τα σκυλιά γάβγιζαν και βγήκε να μας γνωρίσει, σαν να ήταν ο Τηλέμαχος. Σκύψαμε να μπούμε σε μια μικρή καμπίνα, που αποτελείτο από ένα δωμάτιο, φτιαγμένο από μεγάλες πέτρες, όπου άφηναν τον άνεμο (να μπαίνει) από τις πολλές ρωγμές. Σε όλη την οροφή υπήρχαν δοκάρια, στα οποία βρίσκονταν όλα τα σύνεργα που χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία.
Μια θέση για φωτιά ήταν σε μια γωνία, χωρίς διέξοδο για τον καπνό, σε μια άλλη γωνιά υπήρχαν μερικά άχυρα που αποτελούσαν το κρεβάτι του βοσκού. Έξω από το τείχος υπήρχε το ημικυκλικό περίβλημα για τα βοοειδή, στον τοίχο του οποίου είχαν τοποθετηθεί ξερά κλαδιά από φραγκοσυκιές και φρύγανα για να ανατραπεί η διαφυγή.

Η θέα από εδώ ήταν πολύ περίεργη. Έμοιαζε σαν στο κέντρο του νησιού να υπήρχε ο κρατήρας ενός τεράστιου ηφαιστείου και που εξακολουθεί να ονομάζεται ''κώνος''. Κάτω στην ακτή, μας υπέδειξε ένα σημείο όπου είναι οι ιαματικές πηγές που προέρχονται από βράχια και που κάποτε ήταν λουτρά, αλλά τώρα αυτό έχει σχεδόν βυθιστεί στη θάλασσα και εκείνοι που θέλουν τα νερά, πρέπει να πάνε και να επιστρέψουν στη πόλη με πλοίο, όλα σε μια μέρα. 
'' Η Κίμωλος είναι το σημείο, λέει ο Tournefort,  όπου οι πειρατές πέρασαν φρικτές ακολασίες στο σώμα που πήραν από τους Τούρκους''. Τώρα σε αυτές τις σπηλιές υπάρχει ακόμα ο φόβος των κατοίκων για τους κατασκηνωμένους πειρατές.

Από την ηφαιστειακή τους φύση, τα πετρώματα συχνά χωρίζονται με φρικτούς θορύβους, με κίνδυνο να πέσει κάποιο κομμάτι, με αποτέλεσμα να τρομοκρατεί προληπτικά τον εργάτη που σπέρνει ή θερίζει τις καλλιέργειες του. Το παλιό στρατόπεδο έχει μια μεγάλη θέση στο ψηλότερο σημείο της Κιμώλου, και υπάρχουν στοιχεία ότι έχει χρησιμοποιηθεί, τόσο στην αρχαία, όσο και στη μεσαιωνική περίοδο, ως ακρόπολη του νησιού. Υπάρχει μεσαιωνικό τείχος, περίπου τρία πόδια( 1 μέτρο) πάχους, που λειτουργεί σε συνδυασμό με το αρχαίο τείχος με τεράστιες πέτρες. Στην κορυφή υπάρχουν στέρνες και χώροι ενταφιασμού, οι οποίοι τώρα χρησιμοποιούνται ως καταφύγια για τα βοοειδή. Και μάλιστα, ήμασταν αρκετά ευτυχείς που είχαμε καταφύγιο που κάποτε ήταν πιθανόν δεξαμενή. Είναι χίλια πόδια πάνω από τη θάλασσα (330 μ.) και τον Δεκέμβριο, μάλλον θα κάνει πολύ κρύο. Αλλά στο ταξίδι της επιστροφής μας ο ήλιος έλαμπε για ακόμη μια φορά και έκανε το κλίμα ξηρό και θερμό πριν φτάσουμε σπίτι.

Συνεχίζεται...

Κίμωλος 9/1884 από τον James Th. Bent (Μέρος 2ο)

Γκραβούρα άγνωστης χρονολογίας. Φαίνεται ο Αϊ Φτάθης και η Κίμωλος. Πιθανόν στον βάθος φαίνεται και το κάστρο της Κιμώλου.

<< Η πίστη τους σε βρικόλακες εδώ στην Κίμωλο είναι πολύ σταθερή, αν και στην Ελλάδα οι κεφαλές της Εκκλησίας είναι τώρα εναντίον του να επιτρέπεται στους ανθρώπους να πιστεύουν κάτι τέτοιο. Αλλά χρειάζεται πολύς χρόνος για την εξάλειψη των δεισιδαιμονιών που έχουν υπάρξει για αιώνες.

Η Κίμωλος και η Μήλος, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα νησιά του αρχιπελάγους, τα έχουν βρει λοιμώδεις μάστιγες, κατά συνέπεια, σε αυτά τα νησιά η πίστη σε βρικόλακες να είναι εντονότερη από ότι αλλού στις Κυκλάδες, με εξαίρεση ίσως στην άγρια βόρεια Άνδρο. Και κατά τη θλιβερή καταστροφή ενός λοιμού, η θρησκεία λένε ότι μπορεί να βοηθήσει μόνο για να καταστείλει το πνεύμα και μόνο ο παπάς με λειτουργίες μπορεί να ρυθμίσει την κατάσταση... 

Στην Κίμωλο, αν υπάρχει η υπόνοια του βρικόλακα πάνε σε έναν ιερέα( γιατί υπάρχουν ιερείς με μεγάλη άγνοια οι οποίοι θα συμβιβαστούν με τις δεισιδαιμονίες των ανθρώπων), που τους συνοδεύει μέχρι τον τάφο τους το δήθεν φάντασμα και πέφτουν στα γόνατα για να ικετεύσουν τον πολυεύσπλαχνο να έχει συμπόνια γι αυτήν την άθλια ύπαρξη. Μπορεί αυτός να είναι μετά θάνατον για πάντα σφριγηλός όπως οι πέτρες και ο σίδηρος, λέει ο τύπος της εκκλησίας, γι αυτό ο ιερέας πρέπει να ρίξει πάνω από τον τάφο λίγο βραστό νερό και λίγο ξίδι. Μετά από αυτή την τελετή έχει γενικά παρατηρηθεί ότι το φάντασμα του θα περιπλανιέται, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ενώ θα ακούγεται το κουδούνισμα των οστών που βρίσκονται στον τάφο.

Αυτή η ιδέα του βαμπίρ είναι φυσικά πολύ παλιά. Σχεδόν όλες οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και δεισιδαιμονίες έχουν διδάξει ότι οι πονηροί άνθρωποι δεν μπορούν να ξεκουραστούν μετά το θάνατο. Ο Όμηρος μας λέει ( οδύσσεια ii. 49) ότι οι σκιές στον Άδη είχαν την εντύπωση ότι με την πλήρωση τους με αίμα, θα μπορούσαν να επιστρέψουν στη ζωή και κατά συνέπεια υποστηρίζουν το αίμα των προβάτων που έσφαζαν. Έτσι τώρα, ένα φτωχό φάντασμα ρουφάει το αίμα του σε σχέση με το κέρδος για τον εαυτό του, τη δύναμη. Ο τρόμος του βρικόλακα είναι ότι πάντα γρήγορα μειώνεται (η δύναμη του), και αμφιβάλλω αν ένας μόνο από τη νέα γενιά θα το πιστέψει. Αυτό δεν είναι το μόνο είδος  φαντασμάτων που έχουν στην Κίμωλο. Είναι ένα ηφαιστειακό νησί γεμάτο σπηλιές και παράξενα σημεία. Αυτά πάντα ενθουσιάζουν πέρα από τον έλεγχο, τη πίστη στο υπερφυσικό, κατά συνέπεια λοιπόν στην Κίμωλο και στη Μήλο όλα τα είδη των παλαιών δεισιδαιμονιών επιβιώνουν.

Αν χτίσεις ένα σπίτι θα σκοτώσουν μια κατσίκα και ένα πουλί με το αίμα των οποίων κάνουν τον θεμέλιο λίθο και γι αυτή την τελετή η εκκλησία έχει μια προσευχή. Εάν ένας φόνος έχει διαπραχθεί σε ένα σπίτι ή ένας άνθρωπος είναι θαμμένος τα μεσάνυχτα, οι σκιές τους που θα πέσουν θα βγαίνουν και θα τρομοκρατούν τους κατοίκους. Παίρνουν τον ιερέα στο σπίτι για να διαβάσει μια προσευχή για να διώξουν το δαίμονα. Με την ευκαιρία αυτή και πάλι η Εκκλησία είναι έτοιμη. Εάν αυτό δεν είναι επιτυχές τότε το σπίτι είναι έρημο και λίγο έξω από τα τείχη της Κιμώλου είναι αρκετά σπίτια, όπως μου είπαν, που είναι έρημα γι αυτόν ακριβώς τον λόγο.

Στο λόφο πάνω από το Χωριό, κοντά σε μερικούς ανεμόμυλους υπάρχουν πολλές σπηλιές, όπου είναι οι νεράιδες, οι νεράιδες της Κιμώλου, όπως μας είπε η οικοδέσποινα μας και ασκούν τα καθήκοντα της μητρότητας, με μόνη τους επιθυμία να γεννούν αγόρια, όπως φαίνεται από τη δήλωσή της στην μετέπειτα ιστορία.

Μια μέρα η νεράιδα της σπηλιάς περίμενε τοκετό και απέστειλε, σύμφωνα με την τακτική της στην Κα Gamp της Κιμώλου να την παρακολουθήσει, λέγοντας της '' Αν είναι αγόρι θα είσαι ευτυχισμένη, αλλά αν είναι κορίτσι θα σε σκίσω σε τέσσερα κομμάτια και θα σε κρεμάσω σε αυτή τη σπηλιά''. Έξυπνη η Κα Gamp που ήταν αποφασισμένη να ζήσει, όταν της πήγε ένα κορίτσι τυλιγμένο σφιχτά την έκανε να πιστέψει ότι είναι αγόρι και πήγε σπίτι της. Οκτώ μέρες μετά ξετύλιξε το παιδί και ήταν οικτρά απογοητευμένη. Έτσι, η νεράιδα πήγε και χτύπησε την πόρτα της Κας Gamp. Και πάλι ήταν πολύ πονηρή, γιατί ήξερε τον κανόνα, ότι αν απαντήσει σε μια νεράιδα στο πρώτο παιδί, τρελαίνεται. Έτσι, το ξόρκι των νεράιδων χάθηκε και δεν μπορούσαν να την πειράξουν. Στην πραγματικότητα, η οικοδέσποινα μας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έτσι είναι ζωντανή σήμερα και μπορεί να μας αφηγηθεί την ιστορία.(...)

Το πρωί μετά την άφιξη μας, οι κυρίες της Κιμώλου ήταν πολύ απασχολημένες, γιατί ήταν η μέρα της Αγίας Αικατερίνης. Θέλαμε να πάμε από τους πρώτους στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, στην οποία είναι όλα διακοσμημένα με πράσινα κλαδιά, μυρτιές και λουλούδια, κυκλάμινα, βασιλικό κ.λ.π. Από εκεί πήγαμε στο Μητροπολιτικό ναό. Είναι λίγο έξω από την πόλη, ο οποίος έχει χτιστεί πρόσφατα με την κοινή δράση και συνεργασία των ανδρών και γυναικών του τόπου, οι οποίοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους δωρεάν.

Οι γυναίκες έφεραν μαζί όλα τα υλικά, προετοίμασαν το κονίαμα και έκανα ότι μπορούσαν, αφήνοντας τους άντρες να καθίσουν μαζί. Οι Κιμωλιάτες είναι μια πολύ ευσεβής φυλή. Πώς δικαίως περιμένουν να φιλήσουν την ασημένια εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας! Και τι πολλά χρήματα έπαιρνε ο ιερέας, ο οποίος στεκόταν στην πόρτα και έδινε ένα κομμάτι ψωμιού, το αντίδωρο όπως λέγεται! και τον ιερό σταυρό του ιερού ελαίου σε κάθε έναν που περνούσε και έπαιρνε ως αντάλλαγμα το χρήμα. Αυτό το σύστημα του δώρου είναι μεγάλο εμπόριο στην Ελλάδα. Αν δώσεις σε μια Ελληνίδα ένα δώρο ασήμαντο για το συρτάρι της, θα σκέφτεται να σου φέρει κάτι ισοδύναμο με το δώρο σου>>.

Συνεχίζεται...