Τη νύχτα που μιλούν τα ζώα...

Λόγω των ημερών θεωρήσαμε καλό να σας παραθέσουμε, στην τελευταία μας ανάρτηση για το 2013, μια ιστορία η οποία αναγράφεται στα " Κιμωλιακά,( τόμος Β' )" και αναφέρεται σε ένα έθιμο που συνήθιζαν να κάνουν οι πρόγονοί μας την παραμονή των Χριστουγέννων.

Η κερά Κατερίνα η Χριστοδουλίνα, μιά απ' τις κόρες του Γιαννάκη του Χωροεπισκόπου, νοικοκυρά ξεχωριστή, μόλις σκοτείνιασε του Χριστού την παραμονή είπε στους γυιούς της τον Αγγελέτο, τον Κωσταντή, το Γιάννη και τον Αντώνη, να πάνε στη θεμωνιά, πέρα στον αη Μάμα, το Χριστόψωμο για τα βούδια. Είχε δα ετοιμάσει καλοζυμωμένα με τη ζαφορά τους, όπως συνηθίζεται στην Κίμωλο, ένα του Χριστού, ένα του σπιτιού και ένα για τα ζώα.

- Να πάμε και μεις, Μάνα; είπαν οι δυό της κόρες η Γαρουφαλιά και η Χαρίκλεια.

-Κάτσετ' επαδά πού κάθεστε θυγατέρες, γιατί  έχομε πολλές δουλειές να κάνωμε απόψε και θέμε να πάμε και στο Χριστό, στο Κάστρο και , γυρίζοντας στον μεγάλο. Θωρείς, γυιέ μου Αγγελέτο, να βάλης στη μαζιαούρα (φατνί) το Χριστόψωμο, να το κάνης κομματάκια και να το ανακατέψης με τ' άχερα. Μα κύτταξε να φύης <<ντελόγγου>>, γιατί άμα κάτσης στην μάντρα κι <<αυκριστείς>> θα βουβαθής.

-Μα ιντάναι, Μάνα, αυτά που μου λές;

-Ετσαδά που σου λέω να κάμης, γιατί, γυιέ μου, το βράδυ του Χριστού τα ζώα, άμα φάνε το σταυρό απ' το Χριστόψωμο, μιλούνε. Και όποιος ακούει τη μιλιά εκείνη βουβαίνεται. Κύτταξε, μονάχος εσύ να μπής στη μάντρα, ο Κωσταντής με το Γιάννη και τον Αντώνη να περιμένουν απόξω.

Τα παιδιά ξεκίνησαν να κάνουν το θέλημα της Μάνας κι η κερά Χριστοδουλίνα, αφού έρριξε μπόλικο φαί στις κόττες, γιατί είχε ακούσει απ΄τη Μάνα της πως, σαν αύριο, που περνά ο Χριστός, ρωτά τα ζωντανά αν είν' ευχαριστημένα, γύρισε μέσα και άναψε φωτιά στην <<παροστριά>>, <<για να μη κατέβγουνε κατ' απ' το φλάρο οι καλλικατζιάροι>>.

Στην παγερή Δεκεμβριανή νύχτα της Παραμονής με τη γλυκειά αστροφεγγιά, ο Κωσταντής με το Γιάννη και τον Αντώνη επερίμεναν έξ' απ' την μάντρα ώσπου να κόψη το Χριστόψωμο ο Αγγελέτος και να το βάλη στο φατνί, να το ανακατέψει με τ' άχερα. Κι όταν ο μεγάλος βγήκε γρήγορα, στάθηκαν κι οι τέσσερις αμίλητοι κι αφιγκραζόντουσαν... Κι οι θόρυβοι πούκανε το αεράκι στη μεγάλη ξυλοκερατιά, το τρίξιμο της στέγης και του παραθυρόφυλλου τους φάνηκε σα μακρυνή μιλιά των ζωντανών...

Απόψε ήταν μεγάλη βραδυά για τα βούδια. Είχαν συντροφέψει το Χριστό στη Γέννα Του. Τον είχαν ζεστάνει με την ανάσα τους. Σαν απόψε Του είχαν δανείσει το φατνί τους για λίκνο και... σιγοψυθίριζαν τις αναμνήσεις αυτές που... από μάνα σε παιδί μεταδίδοντα σ' όλες τις γενεές των ζωντανών.

Την συνήθεια του ταίσματος των βουδιών με Χριστόψωμο τη βραδυά της Παραμονής, μετέφεραν και στην Κίμωλο οι Σιφνιοί μαζί με την εικόνα της <<Παναγίας>> που έφεραν οι δώδεκα οικογένειες που εγκαταστάθηκαν εκεί. Μόνο που οι Κιμουλιάτες ταγίζουν και τα μικρά ζώα Χριστόψωμο. Όσα τουλάχιστον μνημονεύεται πως παραστάθηκαν στη Γέννησι του Χριστού μας. Και που το Χριστόψωμο του σπιτιού το αφίνουν ως του Αγ. Βασιλείου απάνω στο  τραπέζι και το κόβουν την <<Πρωτοχρονιά>> και τη <<Βασιλόπηττα>> των Θεοφανείων.

'Ετσι τα κοινά έθιμα και οι κοινές παραδόσεις δένουν, όσο οι αιώνες περνούν, πιο στενά τα ωραία μας νησιά με την ποιητική ψυχή, με τη θερμή πίστι τη Χριστιανική, με την προσκόλλησι στην ωραία συνήθεια της Λαλάς που λιγώνει την καρδιά από συγκίνησι, κάθε φορά που επαναλαμβάνεται στις μεγάλες γιορτές της Χριστιανωσύνης...

Πόσο οι ξενητεμένοι θυμόμαστε τις ημέρες αυτές τη γλυκειά Πατρίδα, πόσο νοσταλγούμε τα αγιασμένα εκείνα πρόσωπα που μας άφισαν, πολύτιμη παρακαταθήκη, τα ωραία μας έθιμα με την τόσο βαθειά σημασία...

Και δεν μπορούμε, αλλοίμονο! μεσ' στην πολιτεία να ταγίσωμε  τα βούδια το Χριστόψωμό τους, πληρώνοντας με την ωραία αυτή ευγνωμοσύνη τη συντροφιά τους στο Χριστό... ούτε ν' ακούσωμε ξεμακραίνοντας τα σιγομιλήματά τους...

Η ομάδα του History of Kimolos σας εύχεται καλές γιορτές με υγεία και ευτυχία!!!

Ένα Γερμανικό Καταφύγιο...

(Το Παλιόκαστρο, όπως φαίνεται από τις Κεφαλές)

Όσο περισσότερο εξετάζουμε την ιστορία του νησιού μας, τόσο περισσότερα πράγματα ανακαλύπτουμε που μας εκπλήσσουν. Στη συγκεκριμένη ανάρτηση θα μιλήσουμε για το Γερμανικό καταφύγιο, το οποίο βρίσκεται στο υψηλότερο βουνό της Κιμώλου, που ονομάζεται Παλιόκαστρο.

Το Παλιόκαστρο λοιπόν, από την αρχαιότητα, αποτελεί μία πολύ σημαντική τοποθεσία για την Κίμωλό μας, με καλά κρυμμένα μυστικά, τα οποία θα παρουσιάσουμε στο πολύ κοντινό μέλλον.
Σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα απομεινάρι της Γερμανικής κατοχής στον τόπο μας, το Γερμανικό καταφύγιο.

Οι ιστορίες που διηγούνται οι γέροντες, όσο τις ψάχνεις βγαίνουν αληθινές. 'Ετσι ορισμένες διηγήσεις έχουν να κάνουν με ένα καταφύγιο που έφτιαχναν οι Γερμανοί στην κορυφή του βουνού, αλλά δεν μπόρεσαν να το ολοκληρώσουν.
 Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται πως οι Γερμανοί ήθελαν να κάνουν διαμπερές το βουνό, κάτι που δεν μπορούμε να επιβεβαιώσουμε από κάπου. Άλλοι έλεγαν ότι το βουνό (Παλιόκαστρο) χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο στον Β' αλλά και στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ισχυρισμό που επίσης δεν μπορούμε να επιβεβαιώσουμε.

Αυτό που επιβεβαιώνουμε όμως με σιγουριά, είναι ότι όντως υπάρχει ένα ημιτελές καταφύγιο στην κορυφή του βουνού, γεγονός που επαληθεύει και ο δικηγόρος Χαρίδημος Γ. Μουστάκας στο εξαίρετο βιβλίο του '' Περί του προιστορικού πολιτισμού των Κυκλάδων Νήσων η Νήσος Κίμωλος'' που μεταξύ άλλων αναφέρει: << Παρετήρησα ότι οι Γερμανοί κατά την κατοχήν της νήσου κατά τον τελευταίον πόλεμον (1940-1945) είχον κατασκευάσει επί της κορυφής δύο πυροβολεία δια την τοποθέτησιν εν αυτοίς αντιαεροπορικήν τηλεβομβών πιθανώς προς απόκρουσιν επιδρομή συμμαχικών αεροπλάνων κατά της Μήλου ην ισχυρώς κατείχον οι Γερμανοί. Είχον επίσης κατασκευάσει εκεί εν καταφύγιον εσκαμμένον εντός του βράχου της νοτίου πλευράς και κάτωθεν των προρηθέντων πυροβολείων>>.

Όταν λοιπόν ακούς και διαβάζεις τέτοια πράγματα δεν έχεις παρά να ψάξεις να τα βρεις. Αυτό κάναμε κι εμείς. Έτσι, μετά από μια πολύωρη αλλά πανέμορφη πεζοπορία στο βουνό και μετά την δύσκολη ανάβαση στην κορυφή, είχαμε φτάσει στον στόχο μας που σας τον παρουσιάζουμε στις φωτογραφίες που τραβήξαμε.

Ο παράδεισός μας κρύβει τόσα μυστικά που μας έχουνν αφήσει άναυδους, και πιθανόν θα αφήσουν και εσάς, καθώς όλα θα παρουσιαστούν στην σελίδα αρκεί να υπάρχει υπομονή.
Άλλωστε αυτός ήταν ο λόγος που δημιουργήθηκε η ομάδα και η σελίδα: για να ταξιδέψουμε μαζί στην ιστορία του τόπου μας γνωστή και μη.

Κίμωλό μου, παράδεισό μου!!!!

                        (Οι τρύπες στο εσωτερικό του καταφύγιου. Πιθανόν να υπήρχαν για να βάζουν                                               τους δυναμήτες ή τα φουρνέλα όταν τα κατασκεύαζαν)

(Φαίνεται η Μήλος στο βάθος)

(Τα σημεία που μπορούσαν να ελέγχουν από το καταφύγιο)

(Φαίνεται και η Πολύαιγος)

Ο Γέροντας της Κίμωλος (Μέρος 2ο)

Οι κτίτορες του Άη Γιώργη στο Αγιονήσι και οι προφητικές κουβέντες του Βίδι- Βίδι

Τούτο το σημερινό νησί του Άη Γιώργη ονομαζόταν κάποτε <<Αγιονήσιον ή Αγιονήσι>>. Είναι βέβαια μεταβυζαντινή ονομασία και απαντάται αρχικά κατά το 1700 σε συγίλλιο (επίσημο εκκλησιαστικό έγγραφο με σφραγίδα) του Πατριάρχη Καλλίνικου Β' (1694-1702).

Υπάρχει πιθανότητα ο πρώτος κτίτορας του Μονυδρίου, το έτος 1650 που εκαλείτο <<Αθανάσιος>>, ανεγείροντας με θεική διάθεση <<εκ βάθρων>> τον ιερόν ναόν του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου να ήταν αυτός, που έδωσε σ' ολόκληρο το βραχώδες κι απομονωμένο μικρό νησί, το όνομα <<Αγιονήσι>>. Πιο παλιά το ίδιο νησί φέρνει την ονομασία <<Μινώη>>.

Από κει και πέρα το Μοναστηράκι τ' Αη- Γιώργη είχε πάντα τους κληρονόμους του, που θα το φροντίζουν, θα το εξωραίζουν και θα το συντηρούν από τη φθορά του χρόνου. Ένας από αυτούς ήταν ο εγγονός του πρώτου κτίτορα- Αθανάσιος και αυτός. Το παραλαμβάνει το 1700, το εξωραίζει και ζητά αό τον Πατριάρχη Καλλίνικο το Β' (1702) να το ανακηρύξει <<Σταυροπηγιακόν>> με συγίλλιον, για να εξαρτάται και προστατεύεται κατ' ευθείαν απ' τον Πατριάρχη. Γι' αυτό και πάνω στο θόλο της εκκλησίας στερεωνόταν σιδερένιος σταυρός με χαραγμένη την ευχή του σταυροπηγίου.

Αργότερα ο Αθανάσιος θα ασπασθεί το μοναχικό βίο, θα ιερωθεί και τελικά, αφού μείνει για πολλά χρόνια στο ναό, θα γίνει ηγούμενός του μέχρι το 1746, όπου θα μετακινηθεί οριστικά στη Σμύρνη (εκεί και παροικία των Κιμωλίων). Το 1746 βρίσκουμε ηγούμενο και ανακαινιστή του Μοναστηρίου τον Ιερομόναχο <<Ιωαννίκιον>>. Το 1796 ένας άλλος ηγούμενος- ο <<Νεόφυτος Σάρδης>> - φτάνει στην Κωνσταντινούπολη για να επικυρώσει ξανά από τον Πατριάρχη Γεράσιμο τον Γ' την σταυροπηγιακή αξία του( με έκδοση νέου συγιλλίου) του παραπάνω Μοναστηριού.

Το 1797 ο ηγούμενος <<Νεόφυτος Σάρδης>> μεταβαίνει με το συγίλλιο στη Σμύρνη για να συναντήσει την ανηψιά του κτίτορα Αθανασίου- Μαρία <<Κιμιλιώτισσα>> Κιάρλη- στην οποία είχε μεταβιβασθεί το Αγιονήσι με τη Μονή του και ζητά να τον καταστήσει προιστάμενο του Αγίου Γεωργίου. Έτσι κι έγινε, μέχρι το 1802 περίπου που πέθανε ο Νεόφυτος στην Κίμωλο.

Το 1815 η Μαρία Κιάρλη με πωλητήριο γράμμα που συντάσσει με την κόρη της Μαρούλα στην Σμύρνη, παραχωρεί αντί 140 γροσίων το Μονύδριον τ' Αη Γιώργη στο Αγιονήσι της Κιμώλου, στον Ιερώνυμο Σάρδη>>.

Το 1830 μετά το θάνατο του Ιερώνυμου το Αγιονήσι πωλείται με δημοπρασία σε κάποιο Κωστ. Μπολλανάκη, που τον ίδιο χρόνο το μεταβιβάζει μαζί με το Μοναστήρι στο Φιλικό Οικονόμο π. Αντώνιο Β. Σάρδη από την Κίμωλο (που ήταν ανιψιός του Ιερομόναχου Νεόφυτου Σάρδη).

Οι απόγονοι του Ιερέα Αντωνίου Σάρδη θ' αναθέσουν τη φύλαξη και συντήρηση του Μονυδρίου στον αναχωρητή Μοναχό Γεώργιο Δημ. Ράμπια ή Βίδι - Βίδι που η ιαματική επέμβαση του Μεγαλομάρτυρα , στους πόνους από το δραματικό εκείνο κάψιμο του 1896 στο Κάστρο της Κιμώλου, τον υποχρεώνει να αφοσιωθεί και να υπηρετήσει την εκκλησία του, γύρω στα σαράντα χρόνια συνέχεια. 

Αλλά ας κάνουμε άλλη μια επεξήγηση:

Όπως μας πληροφορεί ο μακαριστός π. Ιωάννης Ράμφος η δεξιά πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου χρησίμευε και σαν μεσοτοιχία ενός άλλου ομοίου κτίσματος που οι Κιμωλιάτες το αποκαλούσαν <<Φραγκοκκλησιά>>. Φαίνεται πως δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σαν ναός. Παρ' όλα αυτά, οι Φράγκοι συνήθιζαν όπου λειτουργούσε ορθόδοξο Μοναστήρι να στήνουν και ένα δικό τους ναό ή <<Αλτάριο>> (Αγία Τράπεζα). Και ειδικά κοντά στον Αη Γιώργη, αφού τον τιμούσαν κι αυτοί σαν θαλασσινό Άγιο και προστάτη των καραβιών τους.

Μήπως όμως πήραμε κι εμείς από τους Φράγκους αυτό το πλάτεμα των ιδιοτήτων του Μεγαλομάρτυρα και τον υπερυψώσαμε τιμητικά σε θαλασσινό Άγιο( μία δηλαδή εξισορρόπηση δυνάμεων στο Αιγαίο;) Αλλιώς πως μπορεί να εξηγηθεί γιατί ονομάτιζαν ολόκληρα νησιά, λιμάνια με τη χάρη του; ή γιατί κτίζαν τις εκκλησιές του κοντά στη θάλασσα;

Παράβαλε το Αγιονήσι του Αη Γιώργη.

Αη Γιώργη στα Πράσσα, Αη Γιώργη στο Αμόνι( απέναντι από τα Πολώνια- Μήλου).
<<Σαν Τζώρτζ>> ολόκληρο νησί, στην είσοδο του Σαρωνικού( ένας αντικαταστάτης Άγιος, μετά τον Ποσειδώνα στο Σούνιο).
Αη Γιώργης στα παραθαλάσσια των Καμαρών, του Κοντού, του Πλατυγιαλού, του Κάστρου, της Χερόνησος στη Σίφνο.
Αη Γιώργης το ξακουστό λιμάνι του Πειραιά στο Κερατσίνι.
Αη Γιώργηδες στη θάλασσα χωρίς τέλος.

Κάτι ήξερε λοιπόν από τα παρακάτω ο <<Καλόγερος της Κίμωλος>>, γι' αυτό με τη μικρή φελούκα που ταξίδευε, δε λογάριαζε ποτέ τρικυμία. Όσο για τα πανηγύρια του, πάντα τον έπιανε η βίδα και το μεράκι, ήπινε, τραγουδούσε, χόρευε, αλλά και σπούσε συνέχεια: Άσχετα πως όλη τη χρονιά μετά, αγωνιζόταν να τα αντικαταστήσει στη θέση τους με τις προσφορές των συμπατριωτών του.

Ω Παναγιά μου του Μπαλή

κτισμένη με το πώρι

γαλήνεψε τη θάλασσα

να έρθει ο παπόρι........

Ω Παναγιά μου του Μπαλή 

και Άη μου Αντύπα

Ω που να δω στου Στεφανή 

την κεφαλή μια τρύπα

Στην Κίμωλο κοιμόταν πάντα στο κελί της Παναγιάς, που ήταν κάτω απ' το Ιερό. Η φτώχεια όμως και η κακομοιριά τον ακολουθούσε συνέχεια. Κι όταν καμιά φοράτον φοβέριζαν πως απ΄την αφροντισιά του θα μείνει άταφος, εκείνος είχε κουράγιο να απαντά στοχαστικά και πολύ φιλοσοφημένα:

<<Και και... η βρώμα μου θα με θάψει..>>

Ήταν μια θλιβερή αλήθεια, που ρίζωσε σαν παροιμιώδης φράση στους Κιμωλιάτες.

Κάποτε ο Μανώλης Αφεντάκης του Παπά, του έβαλε ένα στοίχημα. Του ΄πε πως αν κουρευτεί και ξυριστεί σαν αυγό θα του δώσει ένα πεντακοσάρικο( κομμένο τότε στις 375 δραχμές εποχή του 1930). Εκείνος έκανε το χέρι πέρα, άρπαξε το χαρτονόμισμα, ήκατσε στην καρέκλα του κουρέα Γιάννη Πετράκη( πατέρα του Μανωέλου) και ηγίνηκε γουλί. Την άλλη μέρα, όταν μπήκε στο Ιερό, να βοηθήσει τον Παπά - Σπύρο στη λειτουργία, ο Παπάς απόρησε και του είπε: - βρέ Γιώργη τι χάλια είναι αυτά; και ο φτωχοκαλόγερος  του απάντησε πολύ εύστοχα:

-<<Και και... Παπά Σπύρο, ούτε και Συ έχεις μυαλό. Μαλλιά και γένια ξαναφυτρώνουνε, τα λεφτά όμως πού ξαναβρίσκονται;>>

Η πείνα στην περίοδο της κατοχής τον έκανε να υποφέρει όπως δυστυχώς και πολλοί άλλοι Κιμωλιάτες - χωρίς καμία ελπίδα σωτηρίας και ενδυνάμωσης. Ο <<Βίδι - Βίδι>> δεν είχε την ικανότητα να σκύψει και να κόψει μια φουχτιά χόρτα, ούτε να πλύνει και να καθαρίσει το σώμα του.

Έτσι ένα πρωινό δεν άνοιξε καθόλου το πορτέλο από το κελί της Παναγιάς. Ο Γέροντας ήταν τώρα θύμα της πείνας, και κατοχής. Πολύ αργά τον πείραν είδηση οι γυναίκες της γειτονιάς.

Και για να μην βρωμίσει το λείψανό του τρέξανε πρόθυμα να τον ταιριάσουν για το στερνό ταξίδι στην αιωνιότητα. Ήταν η νεωκόρος Μαρία Κάτση (Συρινάκενα), η Αγγελική Ράμφου ( Καλλιπολίτη), η Αγλαία Αφεντάκη (του Αργύρη). Κοντά τους για ενίσχυση όσοι είχαν κουράγιο να στέκουν όρθιοι: ο Γιάννης Βορδώνης και ο Γιώργης Μαγκανιώτης. Αυτοί τον μεταφέραν στο κοιμητήρι χωρίς ένα περισευούμενο δάκρυ για να τον κλάψουνε.

Και ούτω η προφητεία του καλόγερου επαληθεύει τα γενόμενα:

<<Και και... η βρώμα μου θα με  θάψει>>

Και ασφαλώς τον έθαψε.

Από το 1980 το νησί του Αη Γιώργη μαζί με το ερειπωμένο πια Μονύδριον του Αγίου και την παρακείμενη φραγκοκλησιά, είχε αγοραστεί από τον Κιμωλιάτη εφοπλιστή Κώστα Βεντούρη, που κι αυτός είχε τιμήσει τον θαλασσινό Άγιο, ονομάζοντας έτσι το επιβατικό πλοίο του <<Αη Γιώργη>>.

Όπως μαλιστα πληροφορούμαι, τόσο η εκκλησία, όσο και ο περίγυρός της, έχουν συντηρηθεί και επισκευασθεί άριστα.

Όμως εγώ θα επανέλθω στον καλόγερο της Κιμώλου, στον αξέχαστο <<Βίδι - Βίδι>> για να υπενθυμίσω στους σημερινούς κτίτορες κάτι που σημειώνει και ο μακαρίτης π. Ιωάννης Ράμφος στην έρευνά του.

...<<Εκείνο που ζητάει η ψυχή του φτωχοκαλόγερου είναι να μεταφερθούν τα κόκκαλά του κοντά στο Μοναστήρι και στη μάνα του τη θάλασσα, συντροφιά με τις καλλικατσούδες, τα μαυροπούλια και τα γνωστά βραχάκια, τις <<Κασέλες>> και την <<κουτσουλιά>>.

Απ' αυτήν την άκρη, θ' αγναντεύτει το πέλαγος, για να μην του το πάρει κανείς άλλος αυτό το προνόμιο>>!...

Ο Γέροντας της Κίμωλος (Μέρος 1ο)

Όλοι μας έχουμε δει και θαυμάσει το συγκεκριμένο έργο του μεγάλου Φώτη Κόντογλου, και ίσως πολλοί να έχουμε αναρωτηθεί ποιο είναι το πρόσωπο που απεικονίζεται και ποια μπορεί να είναι η ιστορία του.

 Ας αφήσουμε λοιπόν τον αείμνηστο Αντώνη Τρούλλο, να μας την παρουσιάσει, όπως ακριβώς την εξιστορεί στο βιβλίο του, Κιμωλιακών παροιμιών το ανάγνωσμα, με πηγές από το μέγιστο έργο του παπά Γιάννη Ράμφου, Κιμωλιακά (Τόμος Β). Το συγκεκριμένο έργο δεν μας αφηγείται μόνο την ιστορία του Γέροντα της Κιμώλου, αλλά και ένα κομμάτι της ιστορίας του νησιού του Άη Γιώργη, καθώς και μια ιστορία που έλαβε χώρο στο κάστρο της Κιμώλου. 

Εμείς με τη σειρά μας, θα θέλαμε να αφιερώσουμε την συγκεκριμένη ανάρτηση στους απογόνους όσων εμπλέκονται στη συγκεκριμένη ιστορία και σε όλους όσους την κατέγραψαν και την έσωσαν, ώστε να μπορούμε να την έχουμε εμείς σήμερα.

Γέροντας της Κίμωλος
<< Τελώνιον της θάλασσας-μισός ψάρι μισός άνθρωπος >>

Με το συχωρεμένο γέροντα γνωριστήκαμε πολύ πρόσφατα. Στο σπίτι του Δημήτρη και της Ζαμπέτας... Ήταν μέσα σε μια ξύλινη κορνίζα αναρτημένη στον τοίχο του σαλονιού. Απόκομα από παλιό σκίτσο του Φώτη Κόντογλου (μικρότερο του πρωτότυπου) που είχε δημοσιευτεί αρχικά στο αναμνηστικό τεύχος << Κιμωλιακά >> του π. Ιωάννη Ράμφου (έτος 1933, σελ. 43) και τελευταία στο ημερολόγιο της Εμπορικής Τράπεζας του 1990.

Στάθηκα μερικά λεπτά και τον καμάρωσα! Βιβλική μορφή ο γέροντας, συλλογίστηκα. Καλογερίστικη και προφητική έκφραση. Τέτοιες αιωνόβιες εντυπωσιακές φιγούρες, συναντούσες άφθονες πιο παλιά στις Κυκλάδες! Σήμερα στέρεψαν και τούτες, όπως τα τρεχούμενα ρυάκια στις ρεματιές. Όμως εγώ δε χόρταινα μονάχα να τον κοιτάζω. Στοχάστηκα πως πρέπει ν' ανακαλύψω την ιστορία του. Να τον αναστήσω τώρα με τ' αναστάσιμα μηνύματα, και να συνεορτάσω τη μνήμη του με τη γιορτή του Άη Γιώργη, προστάτη και λυτρωτή του.

Ευκαιρία λοιπόν ν' αναφερθούμε πρώτα στην τετραλογία των επιθέτων του: ο Κόντογλου τον απαθανάτιζε σαν << γέροντας της Κίμωλος>> τελώνιον της θάλασσας, μισός ψάρι και μισός άνθρωπος. Οι Κιμωλιάτες τον αποκαλούν << Γιώργη Δημ. Ράμπια >> τον τιμούν όμως και σαν <<Αναχωρητή>> απ' αυτό τον κόσμο, με την υπόσχεση που έδωσε στον Αη- Γιώργη να τον υπηρετεί ολομόναχος. Τέλος τον ειρωνεύονταν << Βίδι- Βίδι>>. Το τελευταίο κουστούμι του το φόρεσαν για να βεβαιώνουν πως κοντά στ' άλλα είχε παραμείνει γεροντοπαλίκαρο. Κι ένας τέτοιος άντρας δίχως σύντροφο στη ζωή, χάνει αρκετές φορές τα συλλοικά του. Βιδώνει και ξεβιδώνει ξέφρενα το μυαλό του ιδιαίτερα όταν το πείραζαν και τον μεθούσαν στα πανηγύρια, που αντιδρούσε σαν μικρό παιδί.

Πηδούσε τότε ξυπόλυτος κι όπως χτυπούσε τους αστραγάλους σαν κρόταλα, τραγουδούσε τραυλίζοντας: << Να δώσω θέλω μια κλωτσιά τον τοίχο να βουλήσω, να φτιάξω μυζηθρόπιτες να κάτσω να δειπνήσω...

Πώς όμως ο νεαρός κάποτε Γιώργης Δημ. Ράμπιας έγινε φύλακας και μοναχός του << Αγιονησιού>>; Να φροντίζει και ν' ασβεστώνει το Μοναστήρι , να διατηρεί ακοίμητη την καντήλα του Αη Γιώργη , και να θυμιάζει στην ώρα του τα 'κονίσματα; Και πώς ακόμα κύρτωσε το κυπαρισσένιο του κορμί και τα ευλογημένα δάχτυλα των χεριών του;

Η ιστορία είναι ενδιαφέρουσα, συγκινητική και επίκαιρη.
Στο μαγαζί λοιπόν τυ Λευτέρη του Έμπορα( σημερινό σπίτι του Δημ. Λογοθέτη ή Φαταούλα), που η μια του πόρτα έχει είσοδο απ' το Κάστρο, τότε στις 21)8)1896 συνέβη ένα ξαφνικό και τρομερό ατύχημα. Σ' ένα τραπέζι καθισμένοι μερικοί άνδρες, παρακολουθούσαν κάποιους άλλους που χαρτοπαίζανε. Πλάι τους είχαν ανάψει ένα μαγκάλι και ψήνανε μπαρμπούνια και χάνους στα κάρβουνα.

Τα είχαν πιάσει- ναυτικοί οι ίδιοι- στη θάλασσα και τώρα τα ετοίμαζαν για μεζεδάκι, με το κρασάκι του ταβερνιάρη. Μια απειλητική όμως σπίθα, παραβίασε την αποστολή της και χώθηκε ανενόχλητη κάτω από το διπλανό τεζάκι.

Μέσα σε μηδαμινό χρόνο ακούστηκε ισχυρή έκρηξη και φλόγες λαμπερές αγκάλιασαν τη μικρή ταβέρνα. Η σπίθα πέτυχε το δικό της ταίρι. Βρήκε ανοιχτό ένα μεταλλικό δοχείο από μπαρούτι κι έγινε το πάντρεμα  με ασυγκράτητα σμπαροκόπια. Πώς υπήρχε τότε τόσο μπαρούτι στα μαγαζιά;
Μα ήταν η εποχή που το μπαρούτι και η μίκια είχαν μεγάλη ζήτηση στην Κίμωλο. 
Υποβοηθούσαν στην εξόρυξη της πέτρας (πώρια), που τη χρησιμοποιούσαν για κτίσιμο ακόμα και στην Αθήνα. Δέκα άνθρωποι (νέοι και μικρά παιδιά) χάσαν δραματικά τη ζωή τους. 

Τον κατάλογο των φονευθέντων αντέγραψε εκ του  <<Βιβλίου αποβιώσεων>> του Αρχ/κού Επιτρόπου Κιμώλου, ο π. Ι. Σπ. Ράμφος. Αυτοί ήταν:
  1) Αικ. Ι. Βεντούρη ετών 6.
 2) Ν.Ι. Βεντούρης ετών 2
 3) Γ.Ι. Αφεντάκης ετών 10.
 4) Ανδρ. Ν. Ανδρουλακάκης ετών 23.
 5) Ι.Ν. Βεντούρης ετών 28.
 6) Αφρ. Π. Αφεντάκη μηνών 8.
 7) Απ. Αγ. Ράμφος ετών 22.
 8) Β.Κ. Ριζίτης ετών 26.
 9) Ανδρ. Καρβούνης (Τελωνοφύλακας) ετών 30.
 10) Π.Ι. Αφεντάκης ετών 25.

Απ' τους μισοκαμένους ήταν:
Ο Ιάκωβος Ρούσσος
Ο Λάμπρος Π. Σάρδης
και ο μνημονευόμενος Γιώργης Δ. Ράμπιας, που τα εγκαύματα χεριών και σώματος τούς βασάνιζαν και τους ταλαιπωρούσαν συνέχεια. Τί να κάνει τώρα ο άλλοτε ατρόμητος ναυτικός και ο κατασημαδεμένος σήμερα και με φρικτούς πόνους Ράμπιας;

Την άλλη λοιπόν χρονιά πήγε με τον αδερφό του Πέτρο στο πανηγύρι του Αη Γιώργη, στο <<Αγιονήσι>>. <<Άμα νύχτωσε και καταλάγιασε ο κόσμος- σημειώνει πάλι ο π. Ράμφος, στα Κιμωλιακά του- προχώρησε στο τέμπλο>>.

Κι όπως διηγιόταν συχνά ο ίδιος: <<Αλείφτηκα με λάδι της καντήλας του Εσταυρωμένου, της Κυρίας Θεοτόκου, του Μεγαλομάρτυρος και με τα σπλάχνα καμένα από την πίστη προσευχήθηκα: Αη - μου Γιώργη, ακούω στο τροπάρι σου πως είσαι αστενούντων  ιατρός, βγάλε από πάνω μου τσι πόνοι να κοιμηθώ, που έχω τόσους μήνες, κι ορκίζομαι να μην αφήσω σ' όλη μου τη ζωή το νησί σου. Πριν να φτάσω στην πόρτα - πρόσθεσε- οι πόνοι μ' άφησαν, ξανάγινα άνθρωπος>>.

Από τότε πήγαινε κι ερχότανε συνέχεια στ' Αγιονήσι. Με μια μικρή βαρκούλα σαν σκάφη, τη φελούκα του, όπως την αποκαλούσε ο ίδιος, που όσες φορές τον έβλεπες να ταξιδεύει από μακριά (μιας ώρας απόσταση) φαινόταν πραγματικά<< τελώνιον(δαιμόνιο) της θάλασσας μισός ψάρι μισός άνθρωπος>>. Στην Κίμωλο γύριζε συνήθως όταν του σωνόταν το λάδι και το ψωμί με το ελάχιστο φαγητό. Μα είχε το ένα του μπατζάκι ανεβασμένο, για κάθε περίπτωση.

Όσες φορές πάλι πόδιζε στο Μοναστήρι, από τις μεγάλες θαλασσοταραχές, δε βαρυγκομούσε και δε δείλιαζε. Έτρωγε ξερό ψωμί και τουρσιά από βολβούς και κρίταμα και πρόσφερε  απ' το υστέρημά του, σ' όσους απ' τους ψαράδες απομονώνονταν στο νησί. Αγαπούσε υπερβολικά τη φτώχεια, νοσήλευε τους αρρώστους και έθαψε στο χρόνο της βλογιάς (1915) τους βλογιασμένους.

Και είναι αλήθεια πως ο Προστάτης του Άη Γιώργης, που ήταν θαλασσινός Άγιος, τον καταξίωνε να κυβερνά με πολλή ασφάλεια το σκάφος του και να τραβά τα μικροσκοπικά κουμπιά του, δίχως πόνους και δυσκολίες.

Πριν όμως σκιαγραφήσουμε την υπόλοιπη ζωή και το βασανιστικό τέλος του αναχωρητή γέροντα, στην περίοδο της εφιαλτικής πείνας και Κατοχής, θα κάνουμε μια μικρή παρένθεση: Θα υποστηρίξουμε την άποψή μας πως ο Άη Γιώργης υπήρξε θαλασσινός Άγιος στα νησιά μας...

ΑΝΤΙΟ ΔΑΣΚΑΛΕ

          Έφυγε από τη ζωή και στις 27/8/2013 αναπαύθηκε για πάντα στη γη της αγαπημένης του γενέτειρας Σίφνου, ο τιμημένος από την ακαδημία Αθηνών μεγάλος λαογράφος Αντώνης Τρούλλος. Άφησε πίσω του ένα τεράστιο έργο ζωής που αποθησαυρίζεται σε 50 βιβλία και αποτελεί ανεκτίμητη μαρτυρία για τα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις όχι μόνο της  ιδιαίτερης πατρίδας του, αλλά και της Κίμωλου και της Μήλου.

          Για την Κίμωλο η μεγάλη αυτή προσωπικότητα δεν ήταν απλά ένας φίλος αλλά κυριολεκτικά ένας δικός μας άνθρωπος. Όχι μόνο γιατί υπηρέτησε σαν εκπαιδευτικός στην Κίμωλο και δέθηκε με το νησί μας. Ούτε γιατί ’’με δασκαλέματα κι ορμήνειες’’ φώτισε πάμπολλους πατριώτες μας και με τη σοφία που τον διέκρινε σαν δάσκαλος αλλά και σαν μόνιμος ακάματος συνεργάτης για πάρα πολλά χρόνια της τοπικής εφημερίδας Κιμωλιακά Νέα όπου κατέγραψε μεγάλο όγκο ηθών εθίμων και παραδόσεων του νησιού μας. 

          Το σπουδαίο αυτό έργο καταγράφηκε στο βιβλίο του ‘’Κιμωλιακών παροιμιών το ανάγνωσμα’’ που αξίζει να βρίσκεται σε κάθε σπίτι που νοιάζεται για την λαογραφική ιστορία του νησιού μας αλλά και των δυτικών Κυκλάδων. Δεν ήταν όμως το μόνο έργο που τον δένει με την Κίμωλο. Υπάρχει και το βιβλίο ‘’Εμένα με ξέρουν ο δάσκαλος’’ του Χρήστου Ευαγγέλου κατά την παρουσίαση του οποίου το 2010 η Κίμωλος τον τίμησε όπως του άξιζε σε μεγάλη εκδήλωση που έγινε στην αίθουσα τελετών του δημαρχείου Καλλιθέας.

          Ο τίτλος του βιβλίου φανερώνει πως θέλει να τον θυμούνται οι Κιμουλιάτες και το ξέρει πως δεν θα τον ξεχάσουνε ποτέ. Το ξέρουνε κι οι κοντοπατριώτες μας οι  Σιφνιοί το δέσιμο του με την Κίμωλο, γι’ αυτό το καταπληκτικό δεκάλεπτο φιλμάκι που σήκωσε στο You Tube ο Φρατζέσκος Λουκατάρης στη μνήμη του, κλίνει με τη φοβερή ρίμα του Δημήτρη Γ.Μ. Βεντούρη (Καπνοπώλη) που τον αποκαλεί αγωγιάτη (του πολιτισμού) των  Κυκλάδων και διαλάλη (των παραδόσεων) του λαού.

          Εμείς συμπληρώνουμε με όλη μας την καρδιά, αιωνία σου η μνήμη δάσκαλε όχι μόνο για το ανεκτίμητο έργο σου, αλλά και το ανεκτίμητο ήθος που άφησες πίσω σου και αποτελεί αξεπέραστη κληρονομιά για όλους μας.  

Μια Οδηγήτρια αλλιώτικη από τις άλλες

 Ἄλαλα τὰ χείλη τῶν ἀσεβῶν, τῶν μὴ προσκυνούντων τὴν εἰκόνα σου τὴν σεπτὴν, τὴν ἱστορηθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου, Λουκᾶ ἱερωτάτου, τὴν ὁδηγήτριαν.

Έτσι υμνούνε την Παναγία στις ορθόδοξες εκκλησίες πριν τη μεγάλη γιορτή του δεκαπενταύγουστου την Κοίμηση της Θεοτόκου στους παρακλητικούς κανόνες. Το Πάσχα του καλοκαιριού όπως συνηθίζεται να λέγεται από τους χριστιανούς που το τιμούν με μεγάλη λαμπρότητα.

Πρόκειται ουσιαστικά για μια μηνιαία γιορτή που ξεκινάει με τους παρακλητικούς κανόνες που ψέλνονται από την πρώτη Αυγούστου και συνεχίζονται μέχρι την παραμονή της Κοίμησης τον δεκαπενταύγουστο (πριν απ’ αυτό μεσολαβεί η επίσης  μεγάλη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στις έξι του μήνα), ακολουθεί η πανήγυρη της 23^ης Αυγούστου με τα Εννιάμερα της Παναγίας και ολοκληρώνεται ο κύκλος στις 31 με την γιορτή της Αγίας Ζώνης (κατάθεση της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου) όποτε ολοκληρώνεται και το εκκλησιαστικό έτος.

          Κάθε τόπος και Παναγιά και κάθε Παναγιά με διαφορετικό προσωνύμιο. Ιδιαίτερα στα κυκλαδονήσια που οι κάτοικοι νοιώθουνε την Παναγιά σκέπη και προστασία τους. Μεγαλόχαρη, Κανάλα, Καταπολιανή, Χοζοβιώτισσα, και Οδηγήτρια στην Κίμωλο.

Την Κίμωλο που τιμά όλες αυτές τις γιορτές σε εκκλησίες που γιορτάζουνε τη συγκεκριμένη μέρα και υπάρχουνε στο νησί και την γειτονική Πολύαιγο με τα ανάλογα πανηγύρια και μεγάλη συμμετοχή πιστών.  

Και τούτη η Παναγιά  είναι πραγματικά ξεχωριστή. Ας αφήσουμε τον ποιητή του λόγου και του χρωστήρα τον μοναδικό Φώτη Κόντογλου να μας αφηγηθεί το γιατί, σ’ ένα εξαιρετικό αφιέρωμα για τις εκκλησίες του νησιού που επιμελήθηκαν ο Γιώργος Βεντούρης με τη γυναίκα του Δέσποινα Αθανασιάδου Βεντούρη και βρίσκεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Κιμώλου.

            Ανάμεσα στις εικόνες οι πιο σπουδαίες είναι οι Παναγιές. Η παλιότερη βρίσκεται στη μεγάλη ενοριακή εκκλησία. Είναι Οδηγήτρια μεγάλη κι ασημωμένη,  μαύρη στο πρόσωπο και τα χέρια όπως οι ουλές οι παλιές. Η τέχνη της δείχνει πως ήρθε από πάνω. Από την πόλη ή τη Θεσσαλονίκη. Έχω την ιδέα πως είναι μια από τις πιο παλιές Παναγιές που βρίσκουνται στην Ελλάδα. Κι από τις πιο ασυνήθιστες

          Μια πραγματικά σπάνια και ξεχωριστή εικόνα της Παλαιολόγιας περιόδου (15^ος αιώνας) ανάμεσα στα αρχαία κονίσματα που κοσμούνε τις πάνω από ογδόντα εκκλησίες του νησιού. Ο Κόντογλου εντυπωσιάστηκε από την τέχνη και την μοναδικότητα της και με οδηγό όχι μόνο την μαστοριά αλλά και την πίστη του ξανασχεδίασε την εικόνα σε ασπρόμαυρο φόντο, αποτυπώνοντας τα χαρακτηριστικά του προσώπου της Παναγίας που δύσκολα διακρίνονται στην πρωτότυπη εικονογράφηση.

Το αποτύπωμα αυτού του σχεδίου υπάρχει στην έκδοση των Κιμωλιακών αποθησαυρισμένο από τον μεγάλο ιστοριογράφο και τεκμηριωτή της ιστορίας του τόπου μας αείμνηστο παπά Γιάννη Ράμφο.

          Αντί λοιπόν για τυπικές ευχές επιλέξαμε να παρουσιάσουμε για πρώτη φορά  διαδικτυακά αυτή την πραγματικά μοναδική εικόνα με τις δυο εκδοχές της και τον τεράστιο συμβολισμό που έχει για το νησί μας πέρα από την τεράστια καλλιτεχνική και λατρευτική της αξία.

          Η Παναγιά μαζί μας και καλό κουράγιο και δύναμη στους δύσκολους καιρούς που περνάμε από την Υπέρμαχο Στρατηγό της πίστης μας. 

Εθελοντικός καθαρισμός μονοπατιών – Πεζοπορίες

5-14/7 ΚΙΜΩΛΟΣ Εθελοντικός καθαρισμός μονοπατιών – Πεζοπορίες

Ακολουθώντας τα βήματα του χτες, ανακαλύψαμε τα μονοπάτια του σήμερα…

Ενετοί και Φράγκοι την είπαν «Αρζαντιέρα», δηλαδή «Ασημένια» για τα γκριζόλευκα βράχια της. Οι κάτοικοί της εδώ και χιλιάδες χρόνια τη λένε «Κίμωλό μου, Παράδεισό μου» δείχνοντας την αγάπη τους στον τόπο τους, με τη λιτή και προσιτή ομορφιά της. Ανέγγιχτη σχεδόν από το πέρασμα του χρόνου, η Κίμωλος αποτελεί ιδανικό προορισμό για όσους αναζητούν την επαφή με την ατόφια ελληνική γη, τους κατοίκους της και τον τρόπο ζωής τους.Ακολουθώντας τις οδηγίες της καλαίσθητης έκδοσης των παιδιών του Χωριού, «Κίμωλος-Πολύαιγος, διαδρομές στη φύση» πεζοπορήσαμε στα παλιά καλντερίμια και μονοπάτια, τους δρόμους πολιτιστικής κληρονομιάς, ανάμεσα στις αμέτρητες πεζούλες καλλιεργήσιμης γης και τις θαυμάσιες παραλίες στις οποίες οδηγούν όλα σχεδόν αυτά τα μονοπάτια. Ακολουθώντας τα βήματα του χτες, ανακαλύψαμε τα μονοπάτια του σήμερα και διαπιστώσαμε ότι κάποια από αυτά χρειάζονται καθαρισμό και διάνοιξη όπως αυτό που περνάει από το Σκιάδι, ένα γεωφυσικό μνημείο που χαρακτηρίζει το νησί. Έτσι, το Δ.Σ. του Συλλόγου μας αποφάσισε να οργανώσει τους εθελοντές του ώστε να προσφέρουν στο νησί τη βοήθειά τους για να ενισχυθεί η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού στο νησί καθώς θα αποτελέσουν πόλο έλξης ελλήνων και ξένων τουριστών και πεζοπόρων.

Σας καλούμε, όπως κάθε καλοκαίρι, να κλείσουμε την φετινή ορειβατική-εθελοντική χρονιά, με το καθιερωμένο πρόγραμμα εθελοντικού καθαρισμού μονοπατιών. Μας περιμένουν έξι μέρες εθελοντικής πεντάωρης δουλειάς, με ενδιάμεση ολοήμερη ξεκούραση και επίσκεψη στην Πολύαιγο, καθημερινές μικρές πεζοπορίες και κολύμπι. Καταγάλανες παραλίες όπως Ελληνικά, Μαυροσπήλια, Κλήμα, Σούφι, Καλαμίτσι, Μπονάτσα,  και άλλες, κατάλευκα ξωκλήσια, το Σκιάδι, τα «σύρματα» στη Γούπα, το Κάστρο και τα καλντερίμια του Χωριού, με τα γραφικά μαγαζάκια και τη νυχτερινή ζωή.

Το πρόγραμμα των πολιτιστικών δρώμενων του 9/ήμερου είναι:

Εβδομάδα πολιτιστικών εκδηλώσεων Ιούλιος 2013

Μονοπάτια στον πολιτισμό της Ελλάδας και του κόσμου!

Κυριακή 7 Ιουλίου

20:30 «Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ», ντοκιμαντέρ του Αλέξη Τσάφα, 2002, διάρκεια 87’.

Ένα ταξίδι στην Κούβα μέσα απ’ τους δρόμους της… Αθήνας.

Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει πάρτυ με τους πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ, Ραϊντέλ και Μαγαλί, που θα μας μυήσουν στους κουβανέζικους  χορούς!

Δευτέρα 8 Ιουλίου

20:30 «Νύφες», ταινία του Παντελή Βούλγαρη, 2004, διάρκεια 135’.

Το ταξίδι επτακοσίων γυναικών από την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Ρωσία στη Νέα Υόρκη, όπου θα συναντήσουν τους άντρες που πρόκειται να παντρευτούν.

Τρίτη 9 Ιουλίου

20:30 «Από τον Όλυμπο στο Έβερεστ», ντοκιμαντέρ του Παύλου Τσιαντού, 2009, διάρκεια 90’.

Η διαδρομή της ελληνικής αποστολής, από την καθημερινότητα της Ελλάδας μέχρι τα 8.850 μέτρα της κορυφής.

Τετάρτη 10 Ιουλίου

20:30 «Παραμύθια σε μονοπάτια της γης και τ' ουρανού: Ένας δράκος μια φορά…», αφήγηση λαϊκών παραμυθιών και μύθων από την αρχαία ελληνική μυθολογία για τους μικρούς μας φίλους.

Φοβάται κανείς τους δράκους; Ποιο μυστικό κρύβει ο τετράψηλος πύργος; Ελάτε να σεργιανήσουμε στα μονοπάτια του... ήλιου! Μια οαράσταση για όλα τα παιδιά της Κιμώλου

Αφήγηση: Νίκη Κάπαρη. Μουσική, ατμόσφαιρα, τραγούδι:Γιάννης Ψειμάδας.

Παρασκευή 12 Ιουλίου

20:30 «Πέτρινοι φύλακες», ντοκιμαντέρ της Έλενας Καλογρίδη, 2010, διάρκεια 20’.

21:00 «Παραμύθια στα μονοπάτια της γης και τ' ουρανού: Αγάπης κάστρα άπαρτα», αφήγηση θρύλοι για κάστρα, που η αγάπη μονάχα ανοίγει τις πύλες τους, και παραμύθια για θάλασσες… αταξίδευτες!

Αφήγηση: Νίκη Κάπαρη, μουσική, ατμόσφαιρα, τραγούδι:Γιάννης Ψειμάδας.

Οι προβολές γίνονται με την έγκριση και την άδεια των παραγωγών των ταινιών.

Πλατεία Ιερού Ναού του Σωτήρος, Χωριό, Κίμωλος.Είσοδος Ελεύθερη 

Πρωτομαγιά στην Κίμωλο

Αν και έχουν περάσει σχεδόν δύο μήνες από την Πρωτομαγιά, αποφασίσαμε να σας εξιστορήσουμε ένα παλιό παραδοσιακό κιμουλιάτικο έθιμο, το οποίο υπάρχει ακόμα και σήμερα, βέβαια είναι κάπως διαφοροποιημένο.

Εκτός λοιπόν από το ότι μάζευαν λουλούδια και έφτιαχναν με αυτά στεφάνι και ανθοδέσμες, κάτι το οποίο γίνεται σε όλη την Ελλάδα, στην Κίμωλο επικρατούσε και ένα άλλο έθιμο το οποίο λάμβανε και λαμβάνει χώρο στο νησί μας παραμονή Πρωτομαγιάς, κυρίως τα μεσάνυχτα όπου η κίνηση στα σοκάκια του νησιού είναι μειωμένη και ο περισσότερος κόσμος κοιμάται.

Τα παλιά τα χρόνια, τα ζευγάρια δεν είχαν τις ελευθερίες που έχουν σήμερα. Έτσι λοιπόν, οι Κιμουλιάτες βρήκαν κάποιον τρόπο για να εκδηλώνουν την αγάπη τους στις εκλεκτές της καρδιάς τους. Αργά το βράδυ ξεκινούσαν με μυστικότητα, έκοβαν λουλούδια από τις αυλές και έφτιαχναν ανθοδέσμες ενώ κάποιοι άλλοι έπαιρναν γλάστρες ολόκληρες και τις τοποθετούσαν έξω από την πόρτα του σπιτιού της αγαπημένης τους, ώστε να βρει τον Μάη της το πρωί της Πρωτομαγιάς!

Υπήρχαν όμως μερικοί που ήταν τεμπέληδες και αντί να βρουν κάτι για να το πάνε στις αγαπημένες τους, έπαιρναν τα λουλούδια και τις γλάστρες που ήδη υπήρχαν έξω από την πόρτα κοριτσιών άλλων παλικαριών και τα πήγαιναν στις δικές τους κοπέλες.

Κάποιοι άλλοι, που τους άρεσε να κάνουν διαολιές, αντικαθιστούσαν τις ήδη υπάρχουσες γλάστρες και τα λουλούδια, με ξερά ή άσχημα λουλούδια, όπως για παράδειγμα τα γαιδουράγκαθα. Και έτσι λοιπόν όταν ξυπνούσαν οι Κιμουλιάτισσες, τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα, ανάλογα με το τι θα έβρισκαν έξω από την πόρτα τους.

Σιγά σιγά όμως, το έθιμο διαφοροποιήθηκε και εκτός από τους ρομαντικούς που εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να πηγαίνουν τον Μάη στην καλή τους, κατά κύριο λόγο επικρατούν οι ''σκανταλιάρηδες''. Έτσι, οτιδήποτε μπορεί να μετακινηθεί, όπως αυτοκίνητα, μηχανάκια, καρέκλες, τραπέζια, γλάστρες κ. ά., την παραμονή της Πρωτομαγιάς τοποθετείται μες στην μέση του δρόμου και από άκρη σ' άκρη το χωριό θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο.

Επομένως, οι μόνες κερδισμένες είναι οι κοπέλες που βρίσκουν το πρωί έξω από το σπίτι τον Μάη τους, ενώ όλοι οι υπόλοιποι ψάχνουν τα πράγματά τους και τα γυρίζουν πίσω στην θέση τους, διαδικασία όχι και τόσο ευχάριστη.

Εμείς το μόνο που έχουμε να πούμε είναι να μην σταματήσουν ποτέ να υπάρχουν αυτά τα έθιμα και να ευχηθούμε και του χρόνου!

Παρακάτω σας παραθέτουμε ορισμένες φωτογραφίες οι οποίες δεν είναι και τόσο καλές και παρακαλούμε όποιος έχει καλύτερες και επιθυμεί να μας τις στείλει:

Πασχαλινές Κιμουλιάτικες Γεύσεις ( Μέρος 2ο )

Όπως είδαμε και στην προηγούμενη μας ανάρτηση, οι παραδοσιακές πασχαλινές Κιμουλιάτικες λιχουδιές είναι πάρα πολλές!
Πάμε τώρα να δούμε και κάποιες άλλες που με τα χρόνια σιγά σιγά σβήνουν.

Αρχικά, θα μιλήσουμε για τα γνωστά σε όλους μας κουλουράκια. Τα κουλουράκια λοιπόν,οι νοικοκυρές του νησιού μας τα έφτιαχναν την Μ. Εβδομάδα και είχαν περίτεχνα σχέδια.

Στη συνέχεια, την σκυτάλη παίρνουν τα πασίγνωστα κόκκινα αβγά. Τα κόκκινα αβγά στην Κίμωλο είχαν δύο χρήσεις: το τσούγκρισμα μετά την Ανάσταση αλλά και ως γούρι, καθώς το Μ. Σάββατο τοποθετούσαν ένα κόκκινο αβγό στα εικονίσματα, το οποίο το αντικαθιστούσαν ένα χρόνο μετά με το καινούριο αβγό.

Σειρά παίρνει η κουτσούνα. Η κουτσούνα ήταν ένα ψωμάκι σε σχήμα κοτσίδας (όπως τα τσουρέκια), στην άκρη του οποίου έβαζαν ένα κόκκινο αβγό. Έφτιαχναν μια για κάθε μέλος της οικογένειας, κάθε Μ. Σάββατο.

Κιμουλιάτικη κουλούρα: ένα φαγητό στολίδι . Στο κέντρο της είχε ένα κόκκινο αβγό και γύρω γύρω λεπτομερή διακόσμηση που κάθε νοικοκυρά την έκανε όπως επιθυμούσε. Φτιαχνόταν από το ίδιο ζυμάρι που φτιάχνονταιτα κουλουράκια και αφού ψηνόταν, κρεμιόταν στον τοίχο  την Κυριακή του Πάσχα, σαν στολίδι. Αν το Πάσχα έπεφτε νωρίς, την ξεκρέμαγαν την Πρωτομαγιά και την έτρωγαν. Αν όμως έπεφτε αργά, την άφηναν μερικές μέρες στον τοίχο, ανεξαρτήτου Πρωτομαγιάς, και ύστερα την έτρωγαν. Εκτός από κουλούρα έφτιαχναν και άλλα σχέδια, όπως πουλάκια ή καλαθάκια.

Η ονομασία της είναι λαδένια χάμω( κάτω). Την έλεγαν έτσι γιατί την ακουμπούσαν κάτω στο φούρνο για να ψηθεί χωρίς να την βάλουν σε ταψί. Η συνταγή είναι η ίδια με τη λαδένια απλά έχει μόνο λάδι, πιπέρι και αλάτι. Μπορεί η συνταγή να είναι απλή αλλά είναι πεντανόστιμη. Αυτοί λοιπόν είναι οι δύο τύποι της λαδενίτσας μας.

Μιας και αναφερόμαστε στην λαδένια μας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι καλό θα ήταν πριν την δημοσίευση οποιουδήποτε άρθρου, οι αρθρογράφοι να μάθουν πως ο τόπος της λαδένιας είναι η Κίμωλος και κανείς άλλος.

Τέλος, θα θέλαμε να εκφράσουμε τον  θαυμασμό μας για το βίντεο που δημιουργήθηκε από τον κύριο  Χαλκιόπουλο και βρήκαμε τυχαία στην ιστοσελίδα vimeo.com, το οποίο σας παραθέτουμε:

Πασχα Κιμωλος 2013 from zak on Vimeo.

Κίμουλο μου, Παραδεισό μου...

Υ.Γ.: Δυστυχώς στο αρχείο μας δεν είχαμε επαρκές φωτογραφικό υλικό για τα συγκεκριμένα Κιμωλιάτικα εδέσματα. Παρακαλείται όποιος έχει να μας στείλει.