<< ...Τα δαιμόνια ταντικαταστήσαντα παρά τω σημερινώ ελληνικώ λαώ τας θεότητας του υγρού στοιχείου, τας Νύμφας των αρχαίων, ευρίσκομεν εν Κιμώλω φέροντα το όνομα οι ανεράιδες (Νηρηίδες), ως εκ της ποδήρους λευκής αυτών ασθήτος ην φέρουσιν οι ασπροφόρες, ή δι' υποκοριστικού ονόματος οι καλές κυράδες. Ως ο μεσαιωνικός σχολιαστής του Θεοκρίτου λέγει ότι αι νύμφαι <<εν γυναικείω σχήματι εν τοις όρεσι>> ζώσι, ούτω οι ανεράιδες επί των ορέων της Κιμώλου πιστεύονται διαιτώμεναι, οπόθεν κατέρχονται μέχρι του Κάστρου. Μέχρι προ ολίγων ετών, μόλις ηπλούτο η νυξ, εξώθι του Κάστρου ηκούοντο παίζουσαι βιολιά, <<ακόμα πιο σούρπα ήθα γροικούνε να παίζουνε βιολιά>>. Κατά δε το μεσονύκτιον επεδίδοντο εις τον χορόν, << οι καλές κυράδες χορεύγανε τα μεσάνυκτα>>.
Χορούς των αρχαίων νυμφών γνωρίζομεν εξ αρχαίων πηγών αλλ' ότι αυταί κρούουσι και μουσικά όργανα είναι στοιχείον της νεοτέρας μυθολογίας. Περίεργος είναι η δοξασία των Κιμωλίων καθ΄ήν επί των ημερών ημών οι ανεράιδες δεν είναι πλέον οραταί, αποφεύγουσαι τους ανθρώπους εκ φόβου, << καθώς πονηρευτήκαμ' εμείς πονηρευτήκανε όλα τα πάντα>>. Δια τούτο πιστεύουσιν ότι <<οι ανεράιδες υπάρχανε καίνον τον καιρόν>>.
Τα δαιμόνια του δωδεκαημέρου, ήτοι των δώδεκα ημερών από των Χριστουγέννων κ. ε. τα δωδεκάμερα εν Κιμώλω λεγομένων, οι Κιμώλιοι καλούσι καλικατζιάροι. Ως δοξάζουσι πλέον μόνον οι αρχαϊκώτεροι των κατοίκων τα δαιμόνια ταύτα προσπαθούσι να εισέλθωσιν εις τας οικίας δια της καπνοδόχης <<από τον φλάρο>>.
... και εν Κιμώλω κατά τα δωδεκάμερα αποτρέπουσι τους Καλικαντζιάρους δια του πυρός. Επειδή εισέρχονται ούτοι εις τας οικίας δια της καπνοδόχης παραγγέλλεται προς αποτροπήν αυτών νανάψωσι πυράν 'ς την παροστριά, << άψετε φωτιά, να μην κατέβγουνε κάτω από τον φλάρο οι καλικάντζιάροι!...>>.
Πηγή: Κιμωλιακά, τόμος Α', του Ιωάννου Σπ. Ράμφου.
