(Τοκετός (1778) Κιμωλίας γυναικός)
<<... Μόλις γεννηθή το παιδίον, το πλύνουν με χλιαρόν ύδωρ. Το καλύπτουν εν συνεχεία από των ποδών μέχρι του αυχένος δια στρώματος άλατος, το οποίον θεωρούν ασφαλές προληπτικόν κατά των σκωλήκων και των άλλων δερματικών νόσων. Αφού το σπαργανώσουν, το κατακλίνουν και τοποθετούν παρά το πλευρόν του ένα άρτον και ένα πάσσαλον ή άλλο τεμάχιον πελεκημένου ξύλου. Ο άρτος εμποδίζει το παιδίον να πεινάση ποτέ κατά την ζωήν του, ο δε πάσσαλος αποσκοπεί εις το να το καταστήση τόσον ήσυχον, όσον είναι έν τεμάχιον ξύλου.(...)
Κάθε φοράν που τοποθετούν εις το λίκνον του το βρέφος, όσα πρόσωπα ευρίσκονται εντός του δωματίου είναι υποχρεωμένα να παραμείνουν μέχρις ου τακτοποιηθή το παιδίον, και ουδείς άλλος δύναται να εισέλθη εφ όσον διαρκεί η διαδικασία αυτή. Η σημασία, η οποία αποδίδεται εις την τήρησιν των προφυλάξεων αυτών, μαρτυρεί πόσον μεγάλην θέσιν κατέχουν εις τον νουν των Ελλήνων. Είναι ούτοι πράγματι πεπεισμένοι ότι η παράβασις των θα επέσυρε τα μεγαλύτερα δεινά. Δεν είναι όμως αυταί αι μόναι πράξεις, αι οποίαι υποτίθεται ότι έχουν κακάς επιδράσεις επί των παιδίων. Π.χ. δεν πρέπει να πάρη κανείς φωτιάν ή φως από μίαν οικίαν, όπου υπάρχει νεογέννητον, άλλως τούτο θα κλαίη όλην την νύκτα. Αλλ' η στιγμή της σπαργανώσεως κυρίως θεωρείται ως εγκυμονούσα τους πλέον αμέσους κινδύνους δι' αυτό, αν αμεληθή η αποτροπή παντός ενδεχομένου βλαπτικού παράγοντος. Αι πολλαί κινήσεις πέριξ του λίκνου, οι αδιάκριτοι λόγοι, ακόμη και τα βλέμματα, είναι πράξεις επικίνδυνοι. Όλοι λοιπόν παραμένουν ακίνητοι τηρούντες θρησκευτικήν σιγήν.
΄Ετυχε μιαν ημέραν, ενώ παρηκολούθουν την σπαργάνωσιν ενός παιδίου να είπω: <<Τι ωραίο παιδάκι>>. Η μαία, η οποία ησχολείτο με την εργασίαν αυτήν, εστράφη ζωηρώς προς το μέρος μου φωνάζουσα: <<Σκόρδο στα μάτια σου>>. Κατόπιν έπτυσε με την ιδίαν ζωηρότητα και επανειλημμένως το παιδίον εις το πρόσωπον, πράγμα το οποίον ευτυχώς έλυσε τα μάγια ή την κακήν επιρροήν των αθώων μου λόγων, δια των οποίων επίστευα ότι θα επροξένουν ευχαρίστησιν εις την μητέρα. ΄Αλλωστε η συνήθεια αυτή του πτυσίματος κατά πρόσωπον προς εξουδετέρωσιν της βασκανίας είναι αρχαιοτάτη, τόσον δε κατά την αρχαιότητα όσον και σήμερον, το <<κακό μάτι>> θεωρείται ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος δια τα παιδιά, κακό μάτι δε κατά την ιδέαν των Ελλήνων σημαίνει ζηλείαν ή φθόνον.
Δια να προκαλέσουν ύπνον εις τα παιδία, τους δίδουν κονιοποιημένον μοσχοκάρυον εντός γάλακτος. Αλλά το συνηθέστερον χρησιμοποιούμενον φάρμακον δι' όλας τας ασθενείας των παιδίων, η κατ' εξοχήν πανάκεια, είναι η βενετική θηριακή. Αν το παιδίον αισθάνεται τον παραμικρόν πόνον,αν κλαίη, αν δεν κοιμάται αρκετά, αν δεν έχη όρεξιν, εν ολίγοις δια πάσαν αδιαθεσίαν οιασδήποτε φύσεως, καταφεύγουν εις την θηριακήν ως εις υπέρτατον και καθολικόν φάρμακον. Δεν περνά ημέρα χωρίς να δώσουν εις το παιδίον ολίγην από την ουσίαν αυτήν ή χωρίς τουλάχιστον να του την τοποθετήσουν ως κατάπλασμα επί του ομφαλού. Ημπορεί κανείς να ειπή μετά βεβαιότητος ότι εις το Αρχιπέλαγος τα παιδία καταναλίσκουν περισσοτέραν θηριακήν κατά τα δύο πρώτα έτη της ηλικίας των, από τους πλέον ενθέρμους ενήλικας θιασώτας του σκευάσματος αυτού παρ' ημίν. Οι πτωχοί, δια τους οποίους η θηριακή είναι φάρμακον πολύ δαπανηρόν, την αντικαθιστούν δια του κυμίνου, το φυτόν το οποίον είναι λίαν διαδεδομένον εις την Ανατολήν. Παρασκευάζουν εξ αυτού αλοιφήν και την χορηγούν εν είδει θηριακής εις τα μικράς ηλικίας τέκνα των.
Η υπέρμετρος χρήσις θερμαντικών φαρμάκων έχει αναμφιβόλως τα μειονεκτήματά της. Το γεγονός όμως ότι εξ αυτής αναπτύσσονται ρωμαλαίοι άνδρες και γυναίκες αρίστης διαπλάσεως, συνηγορεί υπέρ αυτής. Ενώ παρ' ημίν, όπου τα πνευματικά φώτα αφθονούν, αλλ' όπου τα διδάγματα της πείρας θυσιάζονται συχνά εις τας αντιλήψεις μιας φαεινής θεωρίας, και παρωδούνται μετά περιφρονήσεως ως κοιναί εκ παραδόσεως δοξασίαι, η αναψυκτική δίαιτα, η οποία μαλθακύνει και εκνευρίζει, έχει επικρατήσει μεταξύ των ευπόρων τάξεων, εκείνων δηλαδή αι οποίαι εν τη προσπαθεία των να παρατείνουν τα όρια της ζωής των τα συντομεύουν ολοέν περισσότερον. Έχομεν προ οφθαλμόν τα όντα, τα οποία αι τάξεις αυταί έχουν παραγάγει, ή μάλλον καταδικάσει να φθίνουν και να υποφέρουν.
Δια να αποφύγουν τας ραγάδας και τας εκδοράς , αι οποίαι ενοχλούν πολύ τα βρέφη εις όσα μέρη του σώματος σχηματίζουν πτυχάς υγραινομένας από τον ιδρώτα ή τα ούρα, αι Ελληνίδες γυναίκες τα πλύνουν δι' αφεψήματος ξηρών και κονιοποιημένων φύλλων μυρτιάς εντός θερμού οίνου. Αι πλύσεις αυταί επαναλαμβάνονται ημέραν παρ' ημέραν και είναι λίαν αποτελεσματικαί, διότι ουδέποτε βλέπει κανείς βρέφος με την ελάχιστην αμυχήν εις το δέρμα του. Αι φροντίδαι αυταί, αι οποίαι επιδαψιλεύονται μετά τόσης επιμελείας εις τα νεογνά, ιεραί μαρτυρίαι της μητρικής στοργής, η οποία ουδέποτε πλανάται μέχρι του σημείου να εμπιστευθή εις μισθοφόρον στήθος την ιεράν υποχρέωσιν της γαλουχήσεως του καρπού της επί εν όλον έτος, δεν επεκτείνονται εν τούτοις, εις τα υπαγορευόμενα υπό της θρησκείας προληπτικά μέτρα. Οι Έλληνες δεν βιάζονται ως οι καθολικοί να χορηγήσουν το βάπτισμα εις τα τέκνα των. Η καθυστέρησις αυτή είναι συνήθης μεταξύ των πτωχών, διότι ούτοι πρέπει να αναμένουν έως ότου εξοικονομήσουν τα αναγκαία χρήματα δια την πληρωμήν των παπάδων, των οποίων ο ζήλος δεν εξικνείται μέχρι της δωρεάν παροχής των υπηρεσιών των. Επειδή όμως κατά κανόνα τα παιδιά λαμβάνουν όνομα μόνον διά της βαπτίσεως, είναι συνήθεια να αποκαλούν τα αβάπτιστα διά του γενικού ονόματος <<δράκος>, προφανώς επειδή αυτά έχουν τι το κοινόν με τον σατανάν, τον δράκοντα της κολάσεως.>>
Πηγή: Κιμωλιακά του Ιωάννη Σπ. Ράμφου ( Τόμος Γ).
Κάθε φοράν που τοποθετούν εις το λίκνον του το βρέφος, όσα πρόσωπα ευρίσκονται εντός του δωματίου είναι υποχρεωμένα να παραμείνουν μέχρις ου τακτοποιηθή το παιδίον, και ουδείς άλλος δύναται να εισέλθη εφ όσον διαρκεί η διαδικασία αυτή. Η σημασία, η οποία αποδίδεται εις την τήρησιν των προφυλάξεων αυτών, μαρτυρεί πόσον μεγάλην θέσιν κατέχουν εις τον νουν των Ελλήνων. Είναι ούτοι πράγματι πεπεισμένοι ότι η παράβασις των θα επέσυρε τα μεγαλύτερα δεινά. Δεν είναι όμως αυταί αι μόναι πράξεις, αι οποίαι υποτίθεται ότι έχουν κακάς επιδράσεις επί των παιδίων. Π.χ. δεν πρέπει να πάρη κανείς φωτιάν ή φως από μίαν οικίαν, όπου υπάρχει νεογέννητον, άλλως τούτο θα κλαίη όλην την νύκτα. Αλλ' η στιγμή της σπαργανώσεως κυρίως θεωρείται ως εγκυμονούσα τους πλέον αμέσους κινδύνους δι' αυτό, αν αμεληθή η αποτροπή παντός ενδεχομένου βλαπτικού παράγοντος. Αι πολλαί κινήσεις πέριξ του λίκνου, οι αδιάκριτοι λόγοι, ακόμη και τα βλέμματα, είναι πράξεις επικίνδυνοι. Όλοι λοιπόν παραμένουν ακίνητοι τηρούντες θρησκευτικήν σιγήν.
΄Ετυχε μιαν ημέραν, ενώ παρηκολούθουν την σπαργάνωσιν ενός παιδίου να είπω: <<Τι ωραίο παιδάκι>>. Η μαία, η οποία ησχολείτο με την εργασίαν αυτήν, εστράφη ζωηρώς προς το μέρος μου φωνάζουσα: <<Σκόρδο στα μάτια σου>>. Κατόπιν έπτυσε με την ιδίαν ζωηρότητα και επανειλημμένως το παιδίον εις το πρόσωπον, πράγμα το οποίον ευτυχώς έλυσε τα μάγια ή την κακήν επιρροήν των αθώων μου λόγων, δια των οποίων επίστευα ότι θα επροξένουν ευχαρίστησιν εις την μητέρα. ΄Αλλωστε η συνήθεια αυτή του πτυσίματος κατά πρόσωπον προς εξουδετέρωσιν της βασκανίας είναι αρχαιοτάτη, τόσον δε κατά την αρχαιότητα όσον και σήμερον, το <<κακό μάτι>> θεωρείται ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος δια τα παιδιά, κακό μάτι δε κατά την ιδέαν των Ελλήνων σημαίνει ζηλείαν ή φθόνον.
Δια να προκαλέσουν ύπνον εις τα παιδία, τους δίδουν κονιοποιημένον μοσχοκάρυον εντός γάλακτος. Αλλά το συνηθέστερον χρησιμοποιούμενον φάρμακον δι' όλας τας ασθενείας των παιδίων, η κατ' εξοχήν πανάκεια, είναι η βενετική θηριακή. Αν το παιδίον αισθάνεται τον παραμικρόν πόνον,αν κλαίη, αν δεν κοιμάται αρκετά, αν δεν έχη όρεξιν, εν ολίγοις δια πάσαν αδιαθεσίαν οιασδήποτε φύσεως, καταφεύγουν εις την θηριακήν ως εις υπέρτατον και καθολικόν φάρμακον. Δεν περνά ημέρα χωρίς να δώσουν εις το παιδίον ολίγην από την ουσίαν αυτήν ή χωρίς τουλάχιστον να του την τοποθετήσουν ως κατάπλασμα επί του ομφαλού. Ημπορεί κανείς να ειπή μετά βεβαιότητος ότι εις το Αρχιπέλαγος τα παιδία καταναλίσκουν περισσοτέραν θηριακήν κατά τα δύο πρώτα έτη της ηλικίας των, από τους πλέον ενθέρμους ενήλικας θιασώτας του σκευάσματος αυτού παρ' ημίν. Οι πτωχοί, δια τους οποίους η θηριακή είναι φάρμακον πολύ δαπανηρόν, την αντικαθιστούν δια του κυμίνου, το φυτόν το οποίον είναι λίαν διαδεδομένον εις την Ανατολήν. Παρασκευάζουν εξ αυτού αλοιφήν και την χορηγούν εν είδει θηριακής εις τα μικράς ηλικίας τέκνα των.
Η υπέρμετρος χρήσις θερμαντικών φαρμάκων έχει αναμφιβόλως τα μειονεκτήματά της. Το γεγονός όμως ότι εξ αυτής αναπτύσσονται ρωμαλαίοι άνδρες και γυναίκες αρίστης διαπλάσεως, συνηγορεί υπέρ αυτής. Ενώ παρ' ημίν, όπου τα πνευματικά φώτα αφθονούν, αλλ' όπου τα διδάγματα της πείρας θυσιάζονται συχνά εις τας αντιλήψεις μιας φαεινής θεωρίας, και παρωδούνται μετά περιφρονήσεως ως κοιναί εκ παραδόσεως δοξασίαι, η αναψυκτική δίαιτα, η οποία μαλθακύνει και εκνευρίζει, έχει επικρατήσει μεταξύ των ευπόρων τάξεων, εκείνων δηλαδή αι οποίαι εν τη προσπαθεία των να παρατείνουν τα όρια της ζωής των τα συντομεύουν ολοέν περισσότερον. Έχομεν προ οφθαλμόν τα όντα, τα οποία αι τάξεις αυταί έχουν παραγάγει, ή μάλλον καταδικάσει να φθίνουν και να υποφέρουν.
Δια να αποφύγουν τας ραγάδας και τας εκδοράς , αι οποίαι ενοχλούν πολύ τα βρέφη εις όσα μέρη του σώματος σχηματίζουν πτυχάς υγραινομένας από τον ιδρώτα ή τα ούρα, αι Ελληνίδες γυναίκες τα πλύνουν δι' αφεψήματος ξηρών και κονιοποιημένων φύλλων μυρτιάς εντός θερμού οίνου. Αι πλύσεις αυταί επαναλαμβάνονται ημέραν παρ' ημέραν και είναι λίαν αποτελεσματικαί, διότι ουδέποτε βλέπει κανείς βρέφος με την ελάχιστην αμυχήν εις το δέρμα του. Αι φροντίδαι αυταί, αι οποίαι επιδαψιλεύονται μετά τόσης επιμελείας εις τα νεογνά, ιεραί μαρτυρίαι της μητρικής στοργής, η οποία ουδέποτε πλανάται μέχρι του σημείου να εμπιστευθή εις μισθοφόρον στήθος την ιεράν υποχρέωσιν της γαλουχήσεως του καρπού της επί εν όλον έτος, δεν επεκτείνονται εν τούτοις, εις τα υπαγορευόμενα υπό της θρησκείας προληπτικά μέτρα. Οι Έλληνες δεν βιάζονται ως οι καθολικοί να χορηγήσουν το βάπτισμα εις τα τέκνα των. Η καθυστέρησις αυτή είναι συνήθης μεταξύ των πτωχών, διότι ούτοι πρέπει να αναμένουν έως ότου εξοικονομήσουν τα αναγκαία χρήματα δια την πληρωμήν των παπάδων, των οποίων ο ζήλος δεν εξικνείται μέχρι της δωρεάν παροχής των υπηρεσιών των. Επειδή όμως κατά κανόνα τα παιδιά λαμβάνουν όνομα μόνον διά της βαπτίσεως, είναι συνήθεια να αποκαλούν τα αβάπτιστα διά του γενικού ονόματος <<δράκος>, προφανώς επειδή αυτά έχουν τι το κοινόν με τον σατανάν, τον δράκοντα της κολάσεως.>>
Πηγή: Κιμωλιακά του Ιωάννη Σπ. Ράμφου ( Τόμος Γ).
