<< Επί της βραχώδους ακτής του Παληοκάστρου και εντός της θαλάσσης εις όρμον καλούμενον κακός Ποταμός, ευρίσκεται σπήλαιον λαξευμένον εντός του σκληρού βράχου (καλούμενο και ως Πελεκητή)
Είναι άγνωστον πότε το εν λόγω σπήλαιον κατεσκευάσθη και προς τινα σκοπόν εγένετο, πλην η κατασκευή του παρουσιάζει συμμετρίαν χαρακτηριστικήν.
Είναι άριστα διατηρημένον παρά τους αιώνας οίτινες έκτοτε έχουσι παρέλθει και τα πλήγματα άτινα επί αιώνας δέχεται εκ των κυμάτων της θαλάσσης.
Το σπήλαιον τούτο φράσσεται εις το βάθος με τον βράχον, αλλ' ως φαίνεται, επικοινωνεί εκεί με έτερον εσωτερικόν σπήλαιον διά μικράς θυρίδος, ήτις παρατηρείται χαμηλά εντός της θαλάσσης εις το βάθος του σπηλαίου.
Το σχήμα της μικράς θυρίδος της παρατηρουμένης εις το βάθος του σπηλαίου και εντός της θαλάσσης είναι τριγωνικόν ευρίσκεται δε υπό το ύδωρ. Το σπήλαιον έχει σχήμα παραλληλεπίπεδον, αι δε διαστάσεις του είναι οι ακόλουθοι: μήκος 13 μέτρων περίπου, πλάτος 2μ. 40εκ., ύψος εις το μέσον του σπηλαίου 3μ. 40εκ. περίπου, ου πλέον του ημίσεως εύρηται υπό το ύδωρ.
Παρατηρεί τις ότι το τμήμα των τοίχων του σπηλαίου όπερ εύρηται νυν υπό το ύδωρ, έχει κοπή διά τρόπου λίαν συμμετρικού καίτοι ο βράχος έχει σκληρότητα γρανίτου.
Το φαινόμενον τούτο του εν λόγω σπηλαίου, του οποίου πλέον του ημίσεως εύρηται υπό το ύδωρ της θαλάσσης, αποδεικνύει, ως ελέχθη ανωτέρω, ότι το έδαφος της νήσου Κιμώλου υπέστη εις εποχήν λίαν απομεμακρυσμένην της σημερινής, καθίζησιν οφειλομένην είτε εις σεισμικήν δόνησιν είτε εις έκρηξιν ηφαιστείου.
Το αυτό φαινόμενον παρατηρείται επίσης εις την θέσιν Ελληνικά, ένθα μέρος της αρχαίας πόλεως της Κιμώλου, λόγω καθιζήσεως του εδάφους, εξηφανίσθη υπό την θάλασσαν, ως ελέχθη ήδη ανωτέρω εις το κεφάλαιον περί της νεκροπόλεως των Ελληνικών.
Το σπήλαιον επικοινωνεί με την θάλασσα και η επίσκεψίς του γίνεται διά θαλάσσης και μέσον λέμβου, ήτις εισέρχεται ελευθέρως εντός του σπηλαίου. Πλησίον του εσωτάτου βάθους του σπηλαίου ευρίσκεται επί της οροφής κατασκευασμένον ένα πέτρινον τόξον εν σχήματι καμάρας, καλώς διατηρούμενον ως σήμερον.
Επί των τοιχωμάτων του σπηλαίου έχουσι λαξευθή επτά ανασκαφαί εγκαθήσες εντός του βράχου εκ των οποίων αι τρεις ευρίσκονται επί της αριστεράς πλευράς, αι δε τέσσαρες επί της δεξιάς. Μία εκ των ανασκαφών επί της αριστεράς πλευράς λαξευμένης επί του σκληρού βράχου έχει σχήμα κανονικωτάτου τετραγώνου του οποίου αι διαστάσεις είναι αι ακόλουθοι, μήκος 3μ. 40εκ., ύψος 1μ. 10εκ. και βάθος εντός του τοίχου 0μ. 40εκ. Η τελευταία αύτη ανασκαφή ευρίσκεται άνωθεν της επιφανείας της θαλάσσης, ενώ αι έτεραι εξ έχουσι λαξευθή εντός του βράχου και εις το ύψος της θαλάσσης. Δεν ηδυνήθην να αποκαλύψω την σκληρότητα των εν λόγω ανασκαφών.
Είμαι της γνώμης ότι το σπήλαιον τούτο ως και εκείνο της Βρωμολίμνης περί ου κατωτέρω εχρησιμοποιείτο εν τη αρχαία εποχή ή προς κατοικίαν κατοίκων τινών του Παληοκάστρου οίτινες έξων νομαδικόν βίον ή ως τάφος οικογενειακός εντός του οποίου εθάπτοντο τα μέλη μιας και της αυτής οικογενείας.>>
Πηγή: <<Περί του προϊστορικού πολιτισμού των Κυκλάδων νήσων η νήσος Κίμωλος, Παρά Χαριδήμου Γ. Μουστάκα, Δικηγόρου>>
Υ.Γ. : Επειδή δυστυχώς δεν έχουμε στο αρχείο μας κάποια φωτογραφία του εν λόγω σπηλαίου η έγχρωμη φωτογραφία είναι από την ιστοσελίδα www.panoramio.com και η ασπρόμαυρη από το βιβλίου του Χαρίδημου Γ. Μουστάκα.
Υ.Γ. : Επειδή δυστυχώς δεν έχουμε στο αρχείο μας κάποια φωτογραφία του εν λόγω σπηλαίου η έγχρωμη φωτογραφία είναι από την ιστοσελίδα www.panoramio.com και η ασπρόμαυρη από το βιβλίου του Χαρίδημου Γ. Μουστάκα.
