ΚΙΜΩΛΟΣ ''Εσωτερικόν του Κάστρου Κιμώλου και κωδωνοστάσιον της Μητροπόλεως.'' Φωτ. Αρχ. Λαμπάκη ΧΑΕ 5288
KIMOLOS ' Interior of the Kastro of Kimolos and a belfry of the Metropolis.' Lambakis Phot. Arch. XAE 5288
Η φωτογραφία που
βλέπετε δεν τίθεται στη διάθεση του κοινού
για πρώτη φορά. Τη βρίσκει κανείς και στον δεύτερο τόμο των
‘’Κιμωλιακών’’ χάρη στη φροντίδα του αείμνηστου παπά Γιάννη Ράμφου συγγραφέα
και επιμελητή της έκδοσης, χωρίς όμως την ευκρίνεια με την οποία παρουσιάζεται
εδώ χάρη στην επεξεργασία που προφανώς έχει υποστεί ως περιουσιακό στοιχείο του
αρχείου της οικογένειας Λαμπάκη που την ανέβασε στο διαδίκτυο.
Η απεικόνιση αυτή είναι ανεκτίμητη για τρεις λόγους.
Για την ιστορική της αξία αυτή καθ’ αυτή
Για το χρόνο που τραβήχτηκε
Για την προσωπικότητα του ανθρώπου που αποθανάτισε τη
συγκεκριμένη σκηνή πιο συγκεκριμένα του βυζαντινολόγου Γεωργίου Λαμπάκη
(1854-1914).
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Βρισκόμαστε στις
αρχές του 20ου αιώνα. Όχι το 1903 όπως αναγράφεται στα Κιμωλιακά
αλλά το 1904 όπου είναι δεδομένο ότι ο Λαμπάκης βρέθηκε στα μέρη μας για να
αποθανατίσει με το φακό του τις κατακόμβες της Μήλου.
Στη συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζεται η ανατολική
πλευρά του κάστρου της Κιμώλου που καταλήγει στη βορινή ‘’πόρτα’’ του συγκροτήματος
με φόντο το καμπαναριό της Οδηγήτριας.
Λένε πως μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις και γίνεται φανερό κοιτάζοντας τη
φωτογραφία το πώς οι τοίχοι των σπιτιών σχημάτιζαν μια σχεδόν απροσπέλαστη
εξωτερική οχύρωση.
Η πλήρης απεικόνιση του κάστρου όπως φαίνεται στη δεύτερη
φωτογραφία κάνει ακόμα πιο κατανοητό το γιατί ο κάθε εισβολέας στα χρόνια των
πειρατών ακόμα κι αν περνούσε το εξωτερικό επίπεδο θα ‘πρεπε να καταβάλλει
μεγάλο κόστος μέχρι να φτάσει στην ολική κατάληψη του.
Ας γυρίσουμε στην πρώτη φωτογραφία. Είναι προφανές ότι το
κάστρο εκείνο τον καιρό κατοικείται και είναι αναπόσπαστο κομμάτι στη ζωή του
χωριού και του νησιού, ενώ ο Λαμπάκης εκτός από λαμπρός επιστήμονας
αποδεικνύεται και εξαιρετικός καλλιτέχνης. Όπως τονίζουν οι μελετητές του έργου
του σκηνοθετεί τις πόζες που τραβάει και η πρωτόγονη μηχανή του δεν τον
εμποδίζει ούτε κατ’ ελάχιστο να πετύχει το αποτέλεσμα που θέλει.
Έτσι βλέπουμε να εμφανίζεται στη φωτογραφία μια εξαιρετική
μικρογραφία της τοπικής κοινωνίας όπως ακριβώς ήτανε εκείνο τον καιρό. Ουσιαστικά δεν έχουμε μπει ακόμα στην εποχή
της εικόνας και οι σύγχρονοί του ενδεχομένως να μην αντιλαμβάνονται τη δύναμη
και την αξία μιας φωτογραφίας με τον τρόπο που την ένοιωθε απόλυτα ο πρωτοπόρος
δημιουργός τέτοιων εικόνων, παντρεύοντας την επιστήμη με την τεχνολογία της
εποχής.
Προφανώς ότι απεικονίζεται στην φωτογραφική ‘’πλάκα’’
τραβήχτηκε σε μέρα γιορτής ή αργίας αν κρίνουμε από την επιμελημένη αμφίεση των
κατοίκων που συμμετέχουν στη σκηνή. Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και στην Κίμωλο
της ‘’άγονης γραμμής’’ γίνεται φανερή η διαδικασία της προϊούσας αστικής
διαμόρφωσης καθώς βλέπουμε δίπλα σχεδόν
στη γυναίκα με το παραδοσιακό μαντήλι, την κυρία που προστατεύει το κεφάλι της
από τον καλοκαιριάτικο ήλιο με ευρωπαϊκού τύπου ομπρέλα!
Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Κίμωλο ο σπουδαίος
αυτός άνθρωπος δεν περιορίστηκε στο να βγάζει φωτογραφίες. Όπως πληροφορούμαστε
από μια έκδοση του 1947-εκδόσεις Φοίνιξ-που συνέταξε ο τότε ακόμα αρχιμανδρίτης
και στη συνέχεια πρώτος μητροπολίτης
Κω και Νισύρου μετά την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων Εμμανουήλ Καρπάθιος, ο
Λαμπάκης επισκέπτεται την μοναχή ακόμα και μετέπειτα οσία της Κιμώλου Μεθοδία
στο ‘’στιάδι’’ της (ασκητήριο) που βρισκόταν εντός του κάστρου όσο ήταν ακόμα
στη ζωή καθώς κοιμήθηκε το 1908.
Ο απόφοιτος της Ριζαρείου εκκλησιαστικής σχολής δεν έχει
αμφιβολίες για την αγιότητα της που περιγράφεται στο κείμενο του μητροπολίτη με
τα παρακάτω λόγια:
Κατὰ
μήνα Αὔγουστον τοῦ ἔτους 1904, ὁ Γεώργιος Λαμπάκης, γνωστὸς Ἀρχαιολόγος τῶν
Χριστιανικῶν Μνημείων, εἶχεν ἐπισκεφθῆ τὴν Κίμωλον. Ἐπεσκέφθη εἰς τὸ ἀσκητήριόν
της τὴν Μοναχὴν Μεθοδίαν, καὶ ἔμεινεν ἐκστατικὸς διὰ τὴν ἀναβίωσιν τοῦ ἁγνοῦ
ἀρχαίου ἀσκητικοῦ βίου. Κατὰ τὴν διαμονήν του δὲ εἰς τὴν Κίμωλον μίαν σύστασιν
ἀπηύθυνε πρὸς τοὺς Κιμωλίους : «Μὴν τὴν ἀφίσετε νὰ φύγῃ ἀπὸ τὸν τόπον αὐτόν·
εἶναι εὐλογία διὰ τὴν Κίμωλον ἡ παρουσία της
Ευλογία τιμή και τύχη αποτελεί και για μας το γεγονός ότι τέτοιοι
σπουδαίοι άνθρωποι επισκέφθηκαν τη γη των προγόνων μας και όχι απλά
αποθανάτισαν στιγμές της ιστορίας του τόπου αλλά την επηρέασαν και σε κάποιο
βαθμό με την κατάθεση ψυχής την οποία έκαναν. Γι’ αυτό κι αξίζει να επανέλθουμε
στον Λαμπάκη παρουσιάζοντας μια εικόνα του τεράστιου έργου που άφησε πίσω του.
Για την ώρα μένουμε στο γεγονός ότι η αρχική εικόνα είναι
καταχωρημένη στο αρχείο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (Χ.Α.Ε. όπως αναγράφεται
στην λεζάντα της φωτογραφίας) την οποία ίδρυσε ο ίδιος το 1884 και η οποία
αποτέλεσε τον οδικό χάρτη για την δημιουργία του σημερινού Βυζαντινού μουσείου.
(Το κάστρο το 1904)
(Το κάστρο το 1904)
(Το κάστρο σήμερα)
