Παρασκευή 30 Αυγούστου 2013

ΑΝΤΙΟ ΔΑΣΚΑΛΕ

          Έφυγε από τη ζωή και στις 27/8/2013 αναπαύθηκε για πάντα στη γη της αγαπημένης του γενέτειρας Σίφνου, ο τιμημένος από την ακαδημία Αθηνών μεγάλος λαογράφος Αντώνης Τρούλλος. Άφησε πίσω του ένα τεράστιο έργο ζωής που αποθησαυρίζεται σε 50 βιβλία και αποτελεί ανεκτίμητη μαρτυρία για τα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις όχι μόνο της  ιδιαίτερης πατρίδας του, αλλά και της Κίμωλου και της Μήλου.
          Για την Κίμωλο η μεγάλη αυτή προσωπικότητα δεν ήταν απλά ένας φίλος αλλά κυριολεκτικά ένας δικός μας άνθρωπος. Όχι μόνο γιατί υπηρέτησε σαν εκπαιδευτικός στην Κίμωλο και δέθηκε με το νησί μας. Ούτε γιατί ’’με δασκαλέματα κι ορμήνειες’’ φώτισε πάμπολλους πατριώτες μας και με τη σοφία που τον διέκρινε σαν δάσκαλος αλλά και σαν μόνιμος ακάματος συνεργάτης για πάρα πολλά χρόνια της τοπικής εφημερίδας Κιμωλιακά Νέα όπου κατέγραψε μεγάλο όγκο ηθών εθίμων και παραδόσεων του νησιού μας. 
          Το σπουδαίο αυτό έργο καταγράφηκε στο βιβλίο του ‘’Κιμωλιακών παροιμιών το ανάγνωσμα’’ που αξίζει να βρίσκεται σε κάθε σπίτι που νοιάζεται για την λαογραφική ιστορία του νησιού μας αλλά και των δυτικών Κυκλάδων. Δεν ήταν όμως το μόνο έργο που τον δένει με την Κίμωλο. Υπάρχει και το βιβλίο ‘’Εμένα με ξέρουν ο δάσκαλος’’ του Χρήστου Ευαγγέλου κατά την παρουσίαση του οποίου το 2010 η Κίμωλος τον τίμησε όπως του άξιζε σε μεγάλη εκδήλωση που έγινε στην αίθουσα τελετών του δημαρχείου Καλλιθέας.
          Ο τίτλος του βιβλίου φανερώνει πως θέλει να τον θυμούνται οι Κιμουλιάτες και το ξέρει πως δεν θα τον ξεχάσουνε ποτέ. Το ξέρουνε κι οι κοντοπατριώτες μας οι  Σιφνιοί το δέσιμο του με την Κίμωλο, γι’ αυτό το καταπληκτικό δεκάλεπτο φιλμάκι που σήκωσε στο You Tube ο Φρατζέσκος Λουκατάρης στη μνήμη του, κλίνει με τη φοβερή ρίμα του Δημήτρη Γ.Μ. Βεντούρη (Καπνοπώλη) που τον αποκαλεί αγωγιάτη (του πολιτισμού) των  Κυκλάδων και διαλάλη (των παραδόσεων) του λαού.
          Εμείς συμπληρώνουμε με όλη μας την καρδιά, αιωνία σου η μνήμη δάσκαλε όχι μόνο για το ανεκτίμητο έργο σου, αλλά και το ανεκτίμητο ήθος που άφησες πίσω σου και αποτελεί αξεπέραστη κληρονομιά για όλους μας.  

Τετάρτη 21 Αυγούστου 2013

Μια Οδηγήτρια αλλιώτικη από τις άλλες



 Ἄλαλα τὰ χείλη τῶν ἀσεβῶν, τῶν μὴ προσκυνούντων τὴν εἰκόνα σου τὴν σεπτὴν, τὴν ἱστορηθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου, Λουκᾶ ἱερωτάτου, τὴν ὁδηγήτριαν.

Έτσι υμνούνε την Παναγία στις ορθόδοξες εκκλησίες πριν τη μεγάλη γιορτή του δεκαπενταύγουστου την Κοίμηση της Θεοτόκου στους παρακλητικούς κανόνες. Το Πάσχα του καλοκαιριού όπως συνηθίζεται να λέγεται από τους χριστιανούς που το τιμούν με μεγάλη λαμπρότητα.


Πρόκειται ουσιαστικά για μια μηνιαία γιορτή που ξεκινάει με τους παρακλητικούς κανόνες που ψέλνονται από την πρώτη Αυγούστου και συνεχίζονται μέχρι την παραμονή της Κοίμησης τον δεκαπενταύγουστο (πριν απ’ αυτό μεσολαβεί η επίσης  μεγάλη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στις έξι του μήνα), ακολουθεί η πανήγυρη της 23ης Αυγούστου με τα Εννιάμερα της Παναγίας και ολοκληρώνεται ο κύκλος στις 31 με την γιορτή της Αγίας Ζώνης (κατάθεση της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου) όποτε ολοκληρώνεται και το εκκλησιαστικό έτος.
          Κάθε τόπος και Παναγιά και κάθε Παναγιά με διαφορετικό προσωνύμιο. Ιδιαίτερα στα κυκλαδονήσια που οι κάτοικοι νοιώθουνε την Παναγιά σκέπη και προστασία τους. Μεγαλόχαρη, Κανάλα, Καταπολιανή, Χοζοβιώτισσα, και Οδηγήτρια στην Κίμωλο.
Την Κίμωλο που τιμά όλες αυτές τις γιορτές σε εκκλησίες που γιορτάζουνε τη συγκεκριμένη μέρα και υπάρχουνε στο νησί και την γειτονική Πολύαιγο με τα ανάλογα πανηγύρια και μεγάλη συμμετοχή πιστών.  



Και τούτη η Παναγιά  είναι πραγματικά ξεχωριστή. Ας αφήσουμε τον ποιητή του λόγου και του χρωστήρα τον μοναδικό Φώτη Κόντογλου να μας αφηγηθεί το γιατί, σ’ ένα εξαιρετικό αφιέρωμα για τις εκκλησίες του νησιού που επιμελήθηκαν ο Γιώργος Βεντούρης με τη γυναίκα του Δέσποινα Αθανασιάδου Βεντούρη και βρίσκεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Κιμώλου.
            Ανάμεσα στις εικόνες οι πιο σπουδαίες είναι οι Παναγιές. Η παλιότερη βρίσκεται στη μεγάλη ενοριακή εκκλησία. Είναι Οδηγήτρια μεγάλη κι ασημωμένη,  μαύρη στο πρόσωπο και τα χέρια όπως οι ουλές οι παλιές. Η τέχνη της δείχνει πως ήρθε από πάνω. Από την πόλη ή τη Θεσσαλονίκη. Έχω την ιδέα πως είναι μια από τις πιο παλιές Παναγιές που βρίσκουνται στην Ελλάδα. Κι από τις πιο ασυνήθιστες
          Μια πραγματικά σπάνια και ξεχωριστή εικόνα της Παλαιολόγιας περιόδου (15ος αιώνας) ανάμεσα στα αρχαία κονίσματα που κοσμούνε τις πάνω από ογδόντα εκκλησίες του νησιού. Ο Κόντογλου εντυπωσιάστηκε από την τέχνη και την μοναδικότητα της και με οδηγό όχι μόνο την μαστοριά αλλά και την πίστη του ξανασχεδίασε την εικόνα σε ασπρόμαυρο φόντο, αποτυπώνοντας τα χαρακτηριστικά του προσώπου της Παναγίας που δύσκολα διακρίνονται στην πρωτότυπη εικονογράφηση.


Το αποτύπωμα αυτού του σχεδίου υπάρχει στην έκδοση των Κιμωλιακών αποθησαυρισμένο από τον μεγάλο ιστοριογράφο και τεκμηριωτή της ιστορίας του τόπου μας αείμνηστο παπά Γιάννη Ράμφο.
          Αντί λοιπόν για τυπικές ευχές επιλέξαμε να παρουσιάσουμε για πρώτη φορά  διαδικτυακά αυτή την πραγματικά μοναδική εικόνα με τις δυο εκδοχές της και τον τεράστιο συμβολισμό που έχει για το νησί μας πέρα από την τεράστια καλλιτεχνική και λατρευτική της αξία.

          Η Παναγιά μαζί μας και καλό κουράγιο και δύναμη στους δύσκολους καιρούς που περνάμε από την Υπέρμαχο Στρατηγό της πίστης μας.